অৰণ্য পুৰাণ ১: থেংকছ গ’লাইত এদিন

ঈগলনেষ্ট বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্যত মোৰ গৱেষণাৰ কাম আৰম্ভ কৰাৰ সময়ৰ কথা৷ অৰুণাচল প্ৰদেশৰ এই অভয়াৰণ্যখন বহুতেই চৰাইৰ বাবে এক স্বৰ্গপুৰী বুলি গণ্য কৰে৷ প্ৰতিবছৰে বহু দেশী-বিদেশী পৰ্যটকে ইয়াত ভিৰ কৰেহি বিভিন্ন পৰিভ্ৰমী আৰু স্থানীয় চৰাই চাবলৈ৷ মোৰো গৱেষণা মূলত: চৰাইৰ ওপৰতে৷ কিন্তু আজৰি সময় পালে অন্য কামতো লাগি দিছিলো৷ সেইসময়ত আমি কেমেৰা ট্ৰেপিঙৰ প্ৰজেক্ট এটা হাতত লৈছিলো৷ মূল উদেশ্য আছিল অভয়াৰণ্যখনৰ স্তন্যপায়ী জন্তুৰ আবাদী সম্পৰ্কে তথ্য সংগ্ৰহ কৰা৷ আমাৰ কাম আছিল, অৰণ্যৰ ভিতৰত জীৱ-জন্তু নিয়মীয়াকৈ অহা-যোৱা কৰা বাটৰ কাষত বা অন্য সাম্ভাব্য ঠাইত বিশেষ কেমেৰা সংযুক্ত কৰি থৈ অহা৷ এনে কেমেৰাই সাধাৰণতে সন্মুখত হোৱা কোনো সঞ্চালন ধৰা পেলাই (motion detection) স্বয়ংক্ৰিয়ভাৱে যিকোনো সময়তে ফটো তুলিব পাৰে৷ গতিকে এই কেমেৰাই সন্মুখেৰে পাৰ হৈ যোৱা জন্তুৰ ফটো লয় আৰু আমি পিছত গৈ কেমেৰাবোৰ সংগ্ৰহ কৰি আনি ফটোবোৰ গবেষণাৰ কামত ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰোঁ৷ 

আমাৰ প্ৰথম কাম আছিল, গৱেষণাৰ ডিজাইন অনুসৰি মেপত আগতীয়াকৈ ঠিক কৰি লোৱা ঠাইবোৰ জি পি এছৰ সহায়ত বিচাৰি উলিয়াই কেমেৰা লগাই থৈ অহা৷ ঈগলনেষ্টৰ পাহাৰীয়া গভীৰ অৰণ্যৰ মাজত এনেকৈ নিৰ্দ্বাৰিত ঠাই বিচৰাটো কষ্টসাধ্য৷ তাতে মোৰ বাবে সেই অৰণ্য তেতিয়াও অচিনাকি৷ সেয়ে এজন স্থানীয় ল’ৰা ওলাল মোৰ স’তে গৈ সহায় কৰিবলৈ৷ কাষৰ গাঁৱৰ বিশ-বাইশ বছৰীয়া নেপালী ল’ৰা৷ নাম আংগু৷ কামটোৰ আৰম্ভণিৰ দিনা কেম্পৰ ওচৰৰে প্লট এটালৈকে যোৱাৰ সিদ্ধান্ত হ’ল৷ আংগু আৰু মই চাৰিটাকৈ কেমেৰা বেকপেকত ভৰাই ল’লো৷ জন্তুৱে ভাঙিব নোৱাৰাকৈ আৰু বৰষুণ আদিৰ পৰা ৰক্ষা পৰিবলৈ এই কেমেৰাবোৰ বিশেষ ভাৱে নিৰ্মাণ কৰা হয়৷ কেমেৰাটো বাকচৰ ভিতৰত ৰাখি কেৱল লেনছখনৰ বাবে সুৰুঙা এটা ৰখা হয়৷ গতিকে কেমেৰাবোৰ যথেষ্ট গধুৰ ৷ কিন্তু সেইবোৰ কঢ়িওৱাৰ অন্য উপায় নাই বাবে আমি তেনেকৈয়ে খোজ ল’লো প্লটলৈ বুলি৷ আংগু বিৰাট স্ফুৰ্টিবাজ ল’ৰা, বাটে বাটে সি ঈগলনেষ্টৰ অৰণ্যৰ কাহিনী ক’বলৈ লাগিল৷ আধাঘন্টামান খোজ কঢ়াৰ পিছতে আমি এটা কেঁকুৰি পালোগৈ৷ আংগুৱে ক’লে,

“বাইদেউ, এইখনেই ‘থেংকছ গ’লাই’৷ ইয়াৰ পৰাই আমি পাহাৰৰ ওপৰলৈ বগাব লাগিব৷ ’’

নামটো শুনি আচৰিত লাগিল৷ এইটো আকৌ কেনেকুৱা নাম! সুধিলো তাক৷ আংগুৱে ক’লে,

"গ’লাই মানে আমাৰ ভাষাত কেঁকুৰি৷ আচলতে এই কেঁকুৰিটোত আগতে ফৰেষ্ট ডিপাৰ্টমেন্টে ‘থেংকছ’ বুলি চাইনবৰ্ড এখন লগাইছিল৷ তাৰ পিছৰ পৰাই সকলোৱে ঠাইটুকুৰাকে থেংকছ গ’লাই বুলি ক’বলৈ ধৰিলে! ইয়াৰ পৰা অকণমান ওপৰলৈ হাবিৰ মাজলৈ সোমালেই আপুনি কেমেৰা লগাব বিচৰা ঠাইখন পাবগৈ৷ ”

দুয়ো হাবিতলীয়া বাটটোৰে ওপৰলৈ বগাবলৈ আৰম্ভ কৰিলো৷ আংগুৱে আগে আগে বাট দেখুৱাই গ’ল৷ মই ডিঙিত লগাই লোৱা জি পি এছতে বাটটোৰ মেপ এখনো তৈয়াৰ কৰি গ’লো৷ তেতিয়া ৰাতিপুৱা আঠমান বাজিছে৷ ওচৰৰে প্লট যেতিয়া দুপৰীয়াৰ ভাত খোৱাকৈ ঘুৰি আহিম বুলি আমি ৰাতিপুৱাই কিবা অলপ খায়ে ওলাইছিলো৷ ঘন অৰণ্য, ওপৰলৈ মূৰ কৰি চালে আকাশ দেখাৰ সুৰুঙা নথকাকৈ ডাল-পাতেৰে আবৰি বিশাল গছবোৰ, তলত আগনিশা সৰা বৰষুণে ভিজাই থোৱা সৰাপাতৰ দম! চাৰিওদিশে নানাটা চৰাই-চিৰিকটিৰ মাত৷ তাৰ মাজে মাজে হাতীৰ জাকৰ উমান পাবলৈও দুয়ো কাণ থিয় কৰি খুপি খুপি আগবাঢ়িলো৷ প্ৰথম ঠাইটুকুৰা বিচাৰি পাবলৈ বিশেষ অসুবিধা নহ’ল৷ কেমেৰাৰ কাম আগেয়ে নকৰা বাবে আংগুক খুঁটি নাটিবোৰ দেখুৱাই দিলো৷ দুয়ো মিলি মেকুৰীজাতীয় জন্তুৱে নিয়মীয়াকৈ অহা যোৱা কৰা বাট এটাৰ কাষতে প্ৰথম কেমেৰাটো লগাই পেলালো ৷ কাম কৰিছেনে নাই পৰীক্ষা কৰিবলৈ আংগুৱে কেমেৰাৰ সন্মুখেৰে খোজ দি চালে৷ মুহুৰ্ত্ততে মৰা ফ্লেছৰ পোহৰত আমি দুয়ো উচপ খাই উঠিলো৷ ক্লিকক! আংগুৰ বিৰাট স্ফুৰ্টি লাগি গ’ল৷

ঈগলনেষ্টৰ মূল বাট আৰ কাষৰীয়া অৰণ্য

“আৰে, এইটোৱে বঢ়িয়া কাম কৰেচোন৷ ময়েই যাত্ৰা কৰি দিলো দেই!” মই হাঁহিলো ৷ তাৰ উৎসাহ দুগুণে বাঢ়িল৷ দুয়ো জি পি এছৰ মেপ চাই দ্বিতীয় ঠাইটুকুৰা বিচৰাত লাগিলো৷ এইবাৰ আমি হাবিতলীয়া বাট এৰি খুবেই গভীৰ অৰণ্যলৈ সোমাই গ’লো৷ কিছুমান ঠাইত ঘন জোপোহাৰ মাজেৰে বাট উলিয়াই আগবাঢ়িব লগা হ’ল৷ জি পি এছত মেপ আছিল যদিও বতৰ ভাল নহ’লে বা বেছি ঘন অৰণ্য হ’লে ই ভালদৰে কাম নকৰে বাবে আংগুৱে ক’লে,

“ডাঙৰ গছৰ গাত দাৰে চিন এটা এটা ৰাখি যাওঁ৷ ঘুৰি আহোঁতে বাট বিচাৰি পাবলৈ সুবিধা হ’ব৷’’

কথা মতেই কাম৷ এইবাৰ জি পি এছেৰে বাট উলিয়াই লৈ মই আগবাঢ়িলো৷ সি চিন দি দি মোৰ পিছে পিছে আহি থাকিল৷ যিমানেই আগবাঢ়িলো, অৰণ্য ঘন হৈ গৈ থাকিল৷ এটা পাহাৰৰ নামনি পাৰ হৈ অন্য এটাত বগালোগৈ৷ কিছুমান ইমানেই থিয় গঁড়া যে আমি ঘুৰি পকিহে জি পি এছে দেখুওৱা বাট ওলাব লগা হ’ল৷ বুজিলো, ভবাৰ দৰে কামটো ইমান সহজ নহয় ৷ তেনেদৰেই কিছু যুঁজি মেলি ঠাই বিচাৰি উলিয়াই আৰু দুটা কেমেৰা লগালো৷ ইতিমধ্যে এক বাজি গৈছে৷ আমাৰ পেট কলমলাবলৈ আৰম্ভ কৰিছে৷ খাবলৈতো একো অনা নহ’লেই, দুয়োটাই পানীও অনাৰ কথা নাভাবিলো৷ কেমেৰাৰ বোজাটো কিছু কমিছিল যদিও ভাগৰো লাগি আহিছিল৷ পথালিকৈ পৰি থকা বিশালকায় মৰা গছ এডালৰ গাতে আউজি বহি পৰিলো৷ ভাবিলো, আজিলৈ সামৰো নেকি! ভবাতকৈ বহুত বেছি সময় লৈছে প্ৰতিটো কেমেৰা লগাওঁতে৷ জি পি এছৰ মেপখন চাই লৈ ভালকৈ চিন্তা কৰি চালো৷ পৰিকল্পনা অনুসৰিয়ে আমাৰ প্লটটো প্ৰায় বৰ্গাকাৰ, প্ৰতিটো চুকত একোটাকৈ কেমেৰা লগোৱাৰ কথা৷ আজি ওচৰা ওচৰিকৈ দুটা বৰ্গাকাৰ প্লটত কেমেৰা লগোৱাৰ কথা আছিল৷ দুটাত নহ’বই যেতিয়া এটা সম্পূৰ্ণ কৰাৰ কথা ভাবিব পাৰি৷ তাতে আমি তিনিটা চুকত লগালোৱে যেতিয়া চতুৰ্থটো প্ৰথমটোৰ পৰা বেছি দুৰত নহ’ব৷ গতিকে আকৌ অহা বাটেৰে উভতি যোৱাতকৈ চতুৰ্থ ঠাইখনৰ পৰা প্ৰথমটোলৈ চিধাই গুচি যাব পাৰিম৷ তাৰপৰা মূলবাট ওলাবলৈ অসুবিধা নহ’ব৷ মই চিন্তা ভাবনা কৰি থাকোতে আংগুৱে দাখন লৈ বাঁহ এডালৰ কুমলীয়া আগটো কাঁটি আনিলে৷ ক’লে,

“পিয়াহ লাগিছে বুলি কৈছিল নহয়, এয়া বাঁহৰ চুঙাৰ পানী খাওঁক৷ আপোনালোকৰ টাউনৰ ফিল্টাৰৰ পানীত কৈ বেছি পৰিস্কাৰ পানী!”

তাৰ কাম দেখি মোৰ সঁচাই ভাল লাগি গ’ল৷ হেপাঁহেৰে খালো, পিয়াহত থকাৰ বাবেই নে কি নাজানো, সঁচাই বৰ সোৱাদ যেন লাগিল৷ আংগুৱে নিজেও খাই ল’লে৷ মোৰ প্লেনটো বুজাই ক’লো তাক৷ সি ক’লে,

“ঠিক আছে, তেনেকৈয়ে চেষ্টা কৰি চোৱা যাওঁক৷ সেইমতে নহ’লেগৈ দীঘলীয়া বাটেৰে উভতি যাব পৰাকৈয়ো মইতো গছত দাৰে চিন দি আহিছোৱে৷’

দুয়ো আগবাঢ়িলো৷ এইবাৰ এখন বেঁতনি পাৰ হ’ব লগাত পৰিলো৷ ইমানেই কাইঁটীয়া বেঁত যে বৰ সাবধানেৰে আশে পাশে গছৰ ডালত ধৰি মেলি খোজ দিলো৷ ভাব হ’ল, থিয় পাহাৰত বেঁতনিৰ মাজেৰে বাট উলিয়াই যোৱাৰ সমান কষ্ট নাই৷ গৈ থাকোঁতে ভাবিলো, যিয়ে নহওঁক এইবাটেৰে উভতাৰ নাম নলওঁ!

অৱশেষত চতুৰ্থ ঠাইখন পালোগৈ৷ বেলি লহিয়াবলৈ আৰম্ভ কৰা দেখি মোৰ চিন্তা বাঢ়িল৷ কিন্তু আংগুৰ আগত একো নকৈ যিমান পাৰোঁ খৰধৰকৈ কেমেৰা লগালো৷ এইবাৰ আংগুৱে আকৌ কেমেৰাৰ আগেৰে অহা যোৱা নকৰিলে৷ লেনছৰ আগত হাতখন ঘুৰাই-ফিৰাই চালে-ফ্লেছ আহিল-হৈ গ’ল৷ ঘন হাবিৰ মাজত আন্ধাৰ সোনকালে হৈ পৰে ৷ তাতে আকৌ শীতকালি৷ আংগুক ক’লো,

“আমাৰ হাতত বেছি সময় নাই৷ সোনকালে ঘুৰিম বুলিয়ে টৰ্চ অনাৰ কথাও নাভাবিলো৷ গতিকে আগত যেনেকুৱাই পাহাৰ বা হাবি হওক, আমি যিমান পাৰো চিধাই প্ৰথম কেমেৰাৰ ঠাইলৈকে যাবলৈ চাম৷”

কেমেৰাবোৰ পিঠিত 'বুকি' (কঢ়িয়াই) লৈ সেয়া আংগু

সি হয়ভৰ দিলে৷ দুয়ো যিমান পাৰোঁ খৰখেদাকৈ আগবাঢ়িলো৷ তথাপিও জোপোহা, বাঁহনি, থিয় গঁড়া সকলো মিলি আমাৰ যথেষ্ট সময় ল’লে৷ অৱশেষত গৈ এটা থিয় গঁড়াৰ মূৰ ওলালোগৈ৷ তললৈ চাই বুকু কঁপি গ’ল৷ জি পি এছৰ মতে আমি পোনে পোনে যাব লাগে৷ বুজিলো, এইবাৰ নিস্তাৰ নাই, বাট সলাবই লাগিব৷ ইফালে সময় কমি আহিছে৷ আংগুৱেও ক’লে,

“এই গঁড়াৰে কোনোপধ্যে নামিব নোৱাৰি৷ বহুত ৰিস্কি কাৰবাৰ৷”

ইফালে সিফালে চালো৷ এটা ঠেক বাট চকুত পৰিল৷ দুয়ো আকৌ আশাবাদী হৈ পৰিলো৷ বাট মানেই ক’ৰবাততো ওলাবগৈ! আৰু মূল বাটলৈ বেছি দুৰৈত নহয় যেতিয়া এইটো খৰিকটিয়াৰ বাটেই হ’ব লাগে৷ তেতিয়ালৈ কোনোমতে এই অৰণ্যৰ পৰা বাহিৰ ওলোৱাটোৱে আমাৰ প্ৰধান চিন্তা হৈ পৰিছিল৷

দুয়ো প্ৰায় দৌৰাৰ দৰে আগবাঢ়িলো৷ গৈ আছো, গৈ আছো, বাট শেষ নহয় হে নহয়৷ অন্য বাটৰ দৰে বহলো নাই হোৱা৷ মোৰ সন্দেহ হ’ল৷ হয়তো আংগুৰো কিজানি মনে মনে সন্দেহ হৈছিলেই৷ আমাৰ সন্দেহ সঁচা হ’ল৷ হঠাৎ এঠাইত গৈ হাবিৰ মাজতে বাটটো শেষ হৈ থাকিল৷ নাই মানে নায়েই! আগলৈ যোৱাৰ একো উপায়ে নাই৷ আংগুক সুধিলো,

“এইফালে কিবা গাওঁ আছে নেকি?” 

সি ক’লে, “ মোৰ মতেতো নাই৷ আমি থেংকছ গ’লাইৰে কেতিয়াবা খৰি লুৰিবলৈ সোমাওঁ ৷ কিন্তু এইফালে অহাতো মনত নপৰে৷”

আমি দুয়োটাই বুজিলো, এতিয়া আৰু ভবা চিন্তাৰ সময় নাই৷ তৎক্ষণাত সিদ্ধান্ত লৈ কাম কৰাৰ সময়৷ অলপ পিছতে গোটেইখন আন্ধাৰে আৱৰি ধৰিব৷ আমাৰ আৰু একো উপায় নাথাকিব৷ আংগুক ক’লো,

“আমাৰ শেষ উপায়, অহা বাটে ঘুৰি যোৱা৷ তাকো যিমান পাৰি খৰকৈ৷ অন্তত: গছত দি অহা চিনবোৰ চাই চাই মূল বাট ওলাবগৈ পাৰিম৷”

এখন্তেকো পলম নকৰি আমি খৰ খোজেৰে ঘুৰিলো৷ দুয়ো ইজোপাৰ পৰা সিজোপা চিন থকা গছ বিচাৰি বিচাৰি আগবাঢ়িলো৷ পিয়াৰ-ভোক-ভাগৰ সকলো পাহৰি কেৱল ভৰি চলালো৷ এই পালোহি, এই পালোহি বুলি নিজকে সান্তনা দি দি আমি হাবি ফালি বাট বুলিলো৷ কিন্তু লাহে লাহে চিকিমিকি হৈ আহিল৷ চিনবোৰ বিচাৰি উলিয়াওতে আমাৰ বেছি কষ্ট হ’বলৈ ধৰিলে৷ কম সময়ৰ ভিতৰতে আমি বুজি উঠিলো, এতিয়াও আধাতকৈ বেছি বাট বাকী আৰু যিমান চেষ্টা কৰিলেও আমি চকুৰে দূৰৰ গছত চিন মনা সম্ভৱ নহয়৷ আমি দুয়ো পাহাৰৰ এনে এঠাইত ৰৈ গ’লোহি, য’ৰ পৰা আগলৈ-পিছলৈ, তললৈ বা ওপৰলৈ আন্ধাৰত খোজ দিয়াটো সাংঘাটিক ভয়াবহ কথা! জোনৰ ক্ষীণ পোহৰে অৰণ্যখন খুবেই জয়াল কৰি তুলিলে৷ দূৰৰ পৰা ব্লাইথছ ট্ৰগ’পান চৰাইৰ কেঁচুৱাৰ কান্দোনৰ দৰে ‘ওৱাৱাৱা..ওৱাৱা..’ মাত ভাঁহি আহিল৷ ঈগলনেষ্টৰ কেম্পত প্ৰথম নিশা এই গভীৰ মাত শুনি হোৱাৰ দৰে আকৌ এবাৰ মনটো শিঁয়ৰি উঠিল৷ আংগুৰ মুখখন স্পষ্টকৈ নেদেখিলো, কিন্তু বুজিলো সি ভয় খাইছে৷ ধেমালিকৈ ক’লো,

"আংগু, একো উপায় নাপালে ইয়াতে কটাই দিম আৰু ৰাতিটো, নহয়?”

সি শংকিত মাতেৰে ক’লে,

“নাই নাই, হাতী আহিলে কি কৰিম! ওচৰত মানুহ থাকিব পাৰে৷ সুহুৰিয়াই চাওঁ!”

প্ৰথম দুবাৰ তাৰ সুহুৰিয়ে নোলাল৷ বেচেৰাৰ ভোকে-পিয়াহে অন্ঠ-কন্ঠ শুকাই পৰিছিল৷ ময়ো চেষ্টা কৰিলো৷

“টুউ..উউউউউ…টুউ..উউউউউট…”

অৰণ্য কঁপাই গ’ল আংগুৰ তৃতীয়টো সুহুৰিয়ে৷ সি আকৌ কেইবাবাৰো একেধৰণে সুহুৰিয়ালে৷ কিন্তু একো সঁহাৰি নাপালো৷ বহু দুৰলৈকে মানুহৰ চিন-চাব নাই৷ পানী আৰু টৰ্চ ননাৰ কাৰণে মোৰ নিজৰ ওপৰতে খং উঠিল৷ পানী বিচাৰিবলৈ বাঁহনিখনো বহু দূৰৈত এৰি আহিলো৷ আমি দুয়ো বহি পৰিলো, আৰু কিবা উপায় আছে নেকি চিন্তিবলৈ লাগিলো৷ ভাবিলো, কেম্পত থকা বাকী চাৰিজন ল’ৰাটো নিশ্চয় চিন্তাত পৰিছে! আমি এক-দুই মান বজাতে উভতিম বুলি কৈ আহিছিলো৷ কি বা ভাবিছে৷ সিহঁতে আমাক বিচাৰি আহিবনে! নে আমি নিজেই উভতিম বুলি বাট চাই ৰ’ব! চিন্তা-ভাবনা আৰু সহায়ৰ বাবে বাট চোৱাৰ বাহিৰে তেতিয়া আৰু আমাৰ কৰিব লগীয়া বিশেষ একো নাছিল৷

…..এটা এটা মুহুৰ্ত্ত এযুগ যেন ভাব হ’ল৷ আংগু নীৰৱ, কিন্তু মই ইতিমধ্যে মনতে ধৰি লৈছিলো যে ৰাতিটো তাতে কটাব লাগিব৷ মনে মনে গুণা-গঁঠা আৰম্ভ কৰিয়ে দিলো ক’ত আটাইতকৈ নিৰাপদে থাকিব পাৰিম! কেম্পৰ শ্লিপিং বেগটোলৈ মনত পৰিল, মনত পৰিল পোৰা গাহৰিৰে খোৱা ৰাতিৰ ভাত সাঁজলৈ৷ ভয়-শংকাবোৰ ডবাই মনটো জোৰকৈ বান্ধি ৰাখিলো৷ ……

কিমান সময় পাৰ হৈ গ’ল আমি ধৰিব নোৱাৰিলো৷ এটা সময়ত হঠাতে ক’ৰবাৰ পৰা সুহুৰি এটা শুনা যেন লাগিল! নিজৰ কাণকে বিশ্বাস কৰিব নোৱাৰিলো৷ দুয়ো সজাগ হৈ কাণ উনালো৷ আকৌ সেই একে সুহুৰি৷ আংগুৰ মাত ওলাল,

“ইহঁতৰ কোনোবা এটা হ’ব লাগিব৷ খেতিলৈ গ’লে আমি এনেকৈয়ে সুহুৰিয়াই দূৰৰ পৰা ইটোৱে সিটোক মাত দিওঁ!”

দুয়োৰে মনলৈ যেন সাহস ঘুৰি আহিল৷ তৃতীয়বাৰৰ সুহুৰিটো শেষ নহওঁতেই এইফালৰ পৰা আংগুৱে সুহুৰিয়াবলৈ লাগিল৷ লগে লগে সিফালৰ পৰা উত্তৰ আহিল৷ এইবাৰ আমি নিশ্চিত হ’লো, কেম্পৰ ল’ৰাকেইটাই আমাক বিচাৰি আহিছে৷ ভীষণ সকাহ পালো৷ আংগুৱে সকলো পাহৰি নেপালীতে সিহঁতক চিঞৰি মাতিলে,

“ক’ত আছ তহঁত? 

উত্তৰ আহিল, “মূলবাটত! তহঁত ক’ত?”

“আমি বাট বিচাৰি পোৱা নাই!!” 

মই আংগুক ক’লো, “পানী আৰু টৰ্চ আছে নেকি সোধচোন”

আংগুৱে দোহাৰিলে, উত্তৰ আহিল “নাই”

এইবাৰ মোৰ খঙেই উঠিল! আমাক এই ৰাতিখন বিচাৰি আহিছে আৰু পানীটো নাই নায়েই, টৰ্চো অনা নাই!!

আংগুৱেও অলপকৈ ডবিয়ালে৷ সিহঁতে আকৌ চিঞৰি খৱৰ ল’লে মই ঠিকে আছোঁ নে নাই!! এইবাৰ মোৰ হাঁহি উঠিল৷ পানীৰ কথা সোধা দেখি সিহঁতে হয়তো ভাবিছে মই ভোকে-ভয়ে মূৰ্ছাই গ’লো নেকি! 

ল’ৰাকেইজনৰ ভিতৰত ঈগলনেষ্টৰ তলা-নলা খুউব ভালকৈ জনা কামিয়েই আমাক আগবঢ়াই নিবলৈ আহিল৷ সুহুৰি মাৰি মাৰি আমাৰ গম লৈ সি ওচৰ চাপিল, দাৰে বাটো উলিয়াই আহিল৷ অৱশেষত তাৰ ম’বাইলৰ ক্ষীণ পোহৰটো আমাৰ চকুত পৰিল৷ কামিয়ে বিশেষ একো নক’লে৷ মাথোঁ মোক সতৰ্ক কৰি দিলে,

“মোৰ পিছে পিছে সাবধানে আহি থাকক৷ ৰাস্তা বৰ বিপদজনক৷”

কামি সন্মুখত, তাৰ পিছত আংগু, শেষত মই৷ দিনৰ দিনটো একেৰাহে হাবি ভাঙি পাহাৰ বগাই মই ক্লান্ত হৈ পৰিছিলো৷ একো নভবাকৈ মাথোঁ ভৰি দুখন অনুমানতে আগবঢ়াই নি থাকিলো৷ পুৱাৰ বেঁতনিখন আকৌ পাৰ হ’ব লগাত পৰিলো৷ কামিয়ে আগবাঢ়ি ম’বাইলৰ পোহৰ দেখুৱালে৷ আংগুৱে বেঁতৰ কাইঁটৰ কিমান যে খোঁচ খালে হিচাপ নাই৷ কিন্তু প্ৰতিবাৰেই খোঁচ খাই লৈ সি বেঁতবোৰ একাষৰীয়া কৰি ধৰি থাকি মোক কয়,

“এইফালে কাইঁট আছে দেই৷ এইখিনিত খোঁজ দি এনেকৈ আহক”

তাৰ প্ৰতি গভীৰ মমতা আৰু কৃতজ্ঞতাৰে মোৰ মন ভৰি উঠিল৷ এবাৰো খোঁচ নোখোৱাকৈ সেই ভয়ংকৰ বেঁতনি পাৰ হৈ আহিলো৷ হাবি ভাঙি আহি এটা সময়ত আমি তিনিওটা থেংকছ গ’লাই ওলালোহি৷ দীনেশ, গ’ৰে আৰু ভাৰত তাতে ৰৈ আছিল৷ সিহঁতে আমাক দেখি স্বস্তিৰ নিশ্বাস পেলালে৷ কথা কোৱাৰ শক্তি নাছিল আমাৰ৷ তেতিয়াও মূল বাটেদি কেম্পলৈ আধাঘন্টাৰ বাট৷ ভাৰতে সুধিলে, “খোজ কাঢ়িব পাৰিবনে? নে দাঙি নিব লাগিব আকৌ??”

মই বোলো, “ইমানখন পাহাৰ বগাই ওলাইছোহি! এতিয়া এই সমান মুকলি বাট কোন কূটা!!”

তথাপিও মনলৈ বহুত জোৰ আনিহে খোজ দিব লগাত পৰিলো৷ ভৰি দুটা যেন অচল হৈ যাব এনে লাগিল৷ আধামান বাট গৈয়ে বাটৰ কাষত সৰু নিজৰা এটা পালো৷ তাতে বাঁহ এফাল দি ধুনীয়াকৈ পানী অহাৰ ব্যৱস্থা কৰি থোৱা আছে৷ আংগু আৰু মই গৈ তাৰ তলতে মূৰ পাতি দিলোগৈ৷ হেঁপাহ পলুৱাই খাই ল’লো৷ এইবাৰহে আমাৰ দুয়োৰে দেহলৈ প্ৰাণ অহা যেন লাগিল৷ পানীৰ মূল্য কিমান সেই মুহৰ্ত্তত নতুনকৈ উপলব্ধি কৰিলো৷

কেম্পলৈ গৈয়ে ভাতৰ পাতত বহিলো৷ পোৰা গাহৰিৰ মাংস আৰু সিজোৱা ঢেঁকীয়াৰে ভাত৷ নিজকে ধন্য মানিলো, কেম্পত চৌকাৰ কাষত বহি ধোঁৱা ওলাই থকা ভাতসাঁজ পোৱাৰ বাবে৷ ইহঁতে এইবাৰ মুখ খুলিলে৷ মুখ খুলিলে মানে আৰু ৰক্ষা নাই৷ বাটৰ কাষৰ ইমান সহজ ঠাইখনলৈ গৈ ক’ৰবাৰ পাহাৰত হেৰাই যোৱাৰ বাবে আমাক অজস্ৰ ঠাট্টা-মস্কৰাৰে উপচাই দিলে৷ ভাৰতে আমাক লৈ গীতকে ৰচি পেলালে৷ আংগু আৰু মোৰ নতুন জোকোৱা নামো আনকি ঠিক হৈ গ’ল৷ সেইবোৰৰ মাজতে মই সুধিলো,

‘আমাৰটো বাৰু মানি ল’লো! আমাক বিচাৰি যাওঁতে সেই ৰাতিখন তহঁতে টৰ্চ এটাও লৈ যাব নালাগেনে?? তাকো গোটেই তিনিওটাই গৈছে হাৱাই চেণ্ডেল পিন্ধি!”

সিহঁতে যি উত্তৰ দিলে শুনি আমি কিনো ক’ম ভাবি নাপালো৷ আগৰ খং উটি গৈ হাঁহিহে উঠিল খুউব৷ সিহঁতে হেনো কেম্পত বিশেষ কাম নথকাত আবেলিতে ওলাই আহিছিল৷ বাটত ক’ৰবাত লুকাই থাকি আমি ঘুৰি যাওঁতে ভয় খুৱাব বুলি হেনো পাঙি আছিল৷ তেনেকৈয়ে বহু সময় ৰৈ থাকি আমি উভতি নোযোৱাত সিহঁতে সন্দেহ কৰিলে, একে উদেশ্যেৰে আমিহে ওলোটাই ক’ৰবাত লুকাই আছোঁ বুলি ৷ সেয়ে চাৰিওটাই ওখ গছ এজোপাত উঠি আমাক ধৰা পেলাবলৈ ছেগ চাই আছিল!! শেষত একো সাৰ-সুৰ নাপাইহে সুহুৰিয়াছিল হেনো!

ধেৎ, এনেকুৱাওনো হ’ব লাগেনে, ভাবিলো! অহাৰ দিনাৰে পৰা এই সহজ সৰল ল'ৰাকেইটাৰ স'তে কৰি অহা ইটো সিটো ধেমালিবোৰ মনত পৰিল৷ ভাব হ'ল, আচলতে সেইবোৰলৈ চাই সিহঁতে তেনেকৈ ভবাটোত আচৰিত হ'ব লগা একো নাই কিজানি! নিমাতে ৰোৱাৰ বাহিৰে মোৰ অন্য উপায় নাছিল৷

কিন্তু সেই এটা দিনে আমাক যেন বহুত কথাই নতুনকৈ শিকাই গ'ল৷ তাৰ পিছৰে পৰা য’লৈকে যাওঁ, আংগু আৰু মোৰ পিঠিৰ বেগ গধুৰ কৰা হ‘ল প্ৰয়োজনীয় খাদ্য-সম্ভাৰ আৰু পানীৰ বটলে৷ হেডলাইট এটাই মোৰ বেগত স্থায়ীভাৱে ঠাই পালে৷ সিদিনা একো নক’লেও মোৰ বিকট সুহুৰিয়ে বহুদিনলৈ কামিহঁতক হাঁহিৰ খোৰাক যোগাই থাকিল৷ শেষত মোৰ প্ৰতি দয়া ওপজিয়ে হ’বলা ভাৰতে মোক বাঁহৰ আগেৰে অকণমানি সুহুৰি এটা তৈয়াৰ কৰি দিলে৷ আজিও সেইটো মই সযতনে নিজৰ লগত লৈ ফুৰোঁ৷ অৰণ্যত কাম কৰোঁতে ল’বলগীয়া সাবধানতাবোৰৰ বাহিৰেও সেই দিনটোৱে আৰু কিছুমান কথা উপলব্ধি কৰাই দিলে ৷ আমাক যেন আৰু বেছি কাষ চপাই নিলে প্ৰকৃতিৰ বুকুলৈ, এনে ভাব হ’ল৷ এই পাহাৰীয়া মানুহখিনিৰ নিঁভাজ আন্তৰিকতায়ো চুই গ'ল মোক৷ বিশেষকৈ আংগু মোৰ মৰমৰ বন্ধু হৈ ৰ’ল চিৰদিনৰ বাবে৷ পিছে তেতিয়াও মই জনা নাছিলো, এয়া যে মাথোঁ আৰম্ভণিহে ৷ ঈগলনেষ্টে মোৰ কল্পনাৰো অগোচৰ বহু ৰোমাঞ্চকৰ অভিজ্ঞতাৰ সম্ভাৰ লৈ ৰৈ আছিল সঠিক সময়লৈ :)