Showing posts with label ভ্ৰমণ কাহিনী: ইউৰোপ. Show all posts
Showing posts with label ভ্ৰমণ কাহিনী: ইউৰোপ. Show all posts

Sunday, 26 December 2021

প’লেণ্ডৰ ডায়েৰী (৪): প’লিছ খাদ্যৰ জুতি লৈ

ৱাৰশ্বাৱাত প্ৰথম সপ্তাহ৷ এদিন সন্ধিয়া ওলাই আহিলো অ’ল্ড টাউনলৈ৷ বাবচিয়াৰ ঘৰৰ পৰা মহানগৰীৰ সেই অংশলৈ গাড়ীৰে প্ৰায় আধাঘন্টাৰ বাট৷ মহামাৰীৰ এই প্ৰকোপৰ সময়ত পৰাপক্ষত বাছৰ ভিৰৰ এৰাই চলি টেক্সিৰেই ইফাল সিফাল কৰিবলৈ লৈছোঁ৷ আজিও সেয়ে য়ানেকৰ সৈতে বহি পৰিলো উবাৰখনত৷

সন্ধিয়াৰ সময়, তাতে বৰদিনৰ বতৰ৷ গতিকে অবিৰাম গাড়ী-মটৰৰ সোঁত৷ প’লেণ্ডত নিজেই গাড়ী চলাম বুলি আন্তৰ্জাতিক ড্ৰাইভিং লাইচেন্সো লৈ আহিছোঁ যদিও ইয়াৰ ড্ৰাইভাৰৰ গাড়ী চলোৱাৰ ধৰণ দেখি এতিয়াও সেই সাহস হোৱা নাই৷ আজিও আমাৰ উবাৰখন ট্ৰেফিকৰ মাজেৰেই সুৰুঙা উলিয়াই একাবেঁকা বাটেৰে যাবলৈ ধৰিলে৷ উবাৰৰ খিৰিকীৰে সমগ্ৰ বাটটো মই উপভোগ কৰিলো ৱাৰশ্বাৱা মহানগৰীৰ সন্ধিয়াৰ মাদকতাময় ৰূপ৷

’এইখন কি দলং?’ গাড়ীখন ৱিষ্টুলা নদী পাৰ হোৱাৰ পৰত য়ানেকক সুধিলো৷

তাৰ উত্তৰ শুনি বিব্ৰতভাৱে মাথোঁ হাঁহিলো৷ ঠাই, দলং, খাদ্য সকলোৰে প’লিছ নামবোৰ মোৰ বাবে বলে নোৱাৰা একো একোটা দাঁত ভঙা শব্দহে যেন!

সেয়ে উচ্চাৰণ কৰাৰ ব্যৰ্থ চেষ্টা নকৰি মাথোঁ বানানটোকে চাই ল’লো, 'Most Poniatowskiego' এই দলঙৰ নাম৷ গম পালো, প্ৰথম আৰু দ্বিতীয় দুয়োখন বিশ্বযুদ্ধতে এই দলংখন ধ্বংস হৈছিল আৰু দুয়োবাৰেই প’লিছসকলে পুনৰ্নিমাণ কৰি উলিয়াইছিল৷ সেই দলংখন পাৰ হৈয়ে আমি সোমালোহি ৱাৰশ্বাৱা মহানগৰীৰ পশ্চিম অংশত৷

ৱিষ্টুলা নদীখনে ৱাৰশ্বাৱা মহানগৰীখনক পূবা-পশ্চিমাকৈ দুটা অংশত ভাগ কৰিছে৷ এই নদীৰ পূবপাৰে বাবচিয়াৰ ঘৰ৷ সেইপাৰৰ বহু অংশ হেনো পৰিৱৰ্ত্তনৰ ঢৌৱে নুচুৱাকৈ একেদৰেই ৰৈ গ’ল৷ পশ্চিমপাৰৰ মহানগৰৰ অংশটোত দোপতদোপে আকাশচুম্বী অট্টালিকা উঠিল, পৰ্য্যটনৰ নানা আকৰ্ষণেৰে ভৰি পৰিল৷

অ’ল্ড টাউনত পোহৰৰ খেলা

অ’ল্ড টাউনৰ মাৰ্কেট স্কুৱাৰত উবাৰখনৰ পৰা নমাৰ লগে লগেই শীমশীতল বতাহ এজাকে চুই গ’লহি৷ কানাডাতে ইতিমধ্যে দুটা বছৰ পাৰ কৰিছোঁ যদিও প’লেণ্ডৰ এই ঠেটুৱৈ ধৰা জাৰত অভ্যস্ত হ’ব পৰা নাই মই৷ তথাপি সন্ধিয়াৰ অ’ল্ড টাউনৰ উৎসৱমুখৰ পৰিৱেশ পৰিৱেশ আৰু বৰদিনৰ অপূৰ্ব আয়োজন উপভোগ কৰোঁ বুলিয়েই পদপথেৰে খোজ দিলো৷
বৰদিনৰ আয়োজন

এই অ’ল্ড টাউন বা প’লিছ ভাষাত ষ্টেৰে মিয়াষ্ট’ ৱাৰশ্বাৱাৰ ঐতিহাসিক কেন্দ্ৰ আৰু মহানগৰীৰ আটাইতকৈ প্ৰাচীন অংশ৷ তেৰশ শতিকামানৰ পৰাই ইয়াৰ মাৰ্কেট স্কোৱাৰ, ৰাজকীয় প্ৰসাদ আৰু অট্টালিকাবোৰে ইতিহাসৰ পাতত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা লৈ আহিছে৷ দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত জাৰ্মানীৰ নাৎজি বাহিনীয়ে ৮৫% পৰ্য্যন্ত ধূলিসাৎ কৰাৰ পিছত এই অ’ল্ড টাউন পুনৰ আগৰদৰেই হুবহু নিৰ্মাণ কৰি উলিয়ালে প’লিছ সকলে৷ বৰ্তমান এই অংশটো সৰু-বৰ দোকান, ৰেষ্টুৰেন্ট, সংগ্ৰহালয় আদিৰে ৱাৰশ্বাৱা মহানগৰৰ ভিতৰতে পৰ্য্যটনৰ অন্যতম আকৰ্ষণ হৈ পৰিছে৷

বৰদিন উপলক্ষে সমগ্ৰ অ’ল্ড টাউন জিলিকি উঠিছে শাৰী শাৰী লাইটেৰে৷ কৃত্ৰিম লাইটৰ চিকমিকনিত অপূৰ্ব হৈ ধৰা দিছে সন্ধিয়াৰ বাট-পথ, ৰাজকীয় প্ৰসাদ আৰু বাটৰ কাষৰ দোকানবোৰ৷ সকলোবোৰ হেঁপাহেৰে উপভোগ কৰি গৈ গৈ এঠাইত ঘপকৈ ৰৈ দিলো মই৷

’মুল্ড ৱাইন!’

বাটৰ কাষতে অস্থায়ীকৈ পাতি লোৱা ষ্ট’লত এগৰাকী মহিলাই বেচিছে বৰদিনৰ বিশেষ মুল্ড ৱাইন৷ শীতৰ এই সেমেকা সন্ধিয়া ৰেড ৱাইনৰ সৈতে বিভিন্ন মছলা দি কৰা এই গৰম ৱাইনেই যেন বিচাৰি আছিলো৷

বৰদিনৰ বিশেষ পানীয়: মুল্ড ৱাইন

'১৫ জ্ল’টি৷’ মুল্ড ৱাইনৰ গিলাচটো মোলৈ আগবঢ়াই মানুহগৰাকীয়ে ক’লে৷ আমাৰ হিচাপত প্ৰায় উনৈশ টকা৷

সেই ৱাইনত শোহা দি জাৰৰ পৰা অলপ তত পাই এইবাৰ পুনৰ আগবাঢ়িলো৷ অতদিনে প’লিছ এলকহল মানেই কেৱল ভদকাৰ কথাহে শুনি আহিছিলো৷ বাইছন ভদকা (Żubrówka)ৰ বাবে এই দেশ বিখ্যাত৷ এই বিশেষ ভদকাৰ এক অন্যতম উপাদান হ’ল এই দেশৰ পূব সীমান্তৰ Białowieża নামৰ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানখনৰ পৰা সংগ্ৰহ কৰা বাইছন ঘাঁহ৷ ইয়ালৈ আহি প্ৰতিখন ষ্ট’ৰতে দেখা পাইছোঁ এই বিশেষ ভদকাৰ শাৰী শাৰী বটল৷

বাইছন ভদকা

দোকানে দোকানে দেখা পোৱা অন্য দুবিধ প’লিছ খাদ্য হ’ল প’লিছ আচাৰ আৰু ছ’ছেজ৷ দুয়োবিধ খাদ্য প’লিছ সকলৰ দৈনন্দিন জীৱনৰ অত্যাৱশ্যকীয় অংশ৷ 

তিয়ঁহৰ আচাৰ বা গা’কিন

এই আচাৰবোৰ আমাৰ অসমৰ দৰে তেলত মছলা দি কৰা নহয় পিছে! প’লিছসকলে গ্ৰীষ্মৰ দিনবোৰত তিয়ঁহ, বন্ধাকবি, বিট আদিৰ টেঙা আচাৰ কৰে শীতকালি খাবপৰাকৈ৷ বন্ধাকবিৰ লগত বিভিন্ন মাংসৰ টুকুৰাৰে কৰা ’বিগ’ছ’ খাই ভালেই পাওঁ৷ পিছে তিয়ঁহৰ আচাৰ বা গা’কিন (gherkin) ৰ জুতি পাবলৈ মোৰ বেছ কিছু সময় লাগিল৷ প’লিছ চ’ছেজবোৰ অন্য চ’ছেজতকৈ বেছি সোৱাদ যেনেই ভাৱ হয়৷

প’লিছ ছ’ছেজ

অ’ল্ড টাউনত আজি পিছে অন্য এবিধ চিৰাচৰিত প’লিছ খাদ্যৰ সন্ধান কৰিলো৷ এইবিধ হ’ল পেৰ’গী নামৰ এবিধ সুস্বাদু ডাম্পলিং৷ প’লেণ্ডলৈ আহি পেৰ’গী খাই নোচোৱা মানে যেন প’লিছ খাদ্যৰ জুতিয়ে আধৰুৱা হৈ ৰ’ৱ! সেয়ে মোৰ অনুৰোধতে য়ানেকে লৈ গ’ল
 ’Zapiecek’ নামৰ এখন ৰেষ্টোৰাঁলৈ৷ তাৰ মতে ৱাৰশ্বাৱাৰ ভিতৰতে সুস্বাদু পেৰ’গী পোৱা যায় ইয়াত৷

ৰেষ্টোৰাঁৰ ম্যেনুত বিভিন্ন পেৰ’গীৰ দীঘলীয়া তালিকা৷ ক্ষন্তেক পিছতে মোৰ সন্মুখত ছাৰ্ভাৰে পৰিৱেশন কৰিলেহি কেইবাবিধো পেৰ’গীৰে পূৰ্ণ এখন প্লেট৷ বিচৰাৰ দৰেই পৰম্পৰাগত পেৰ’গীৰ এক মিশ্ৰণ- ডাম্পলিংবোৰৰ ভিতৰত বেলেগে বেলেগে বেক’ন, কাঠফুলা, বন্ধাকবি আৰু মাংস, বন্ধাকবি আৰু কাঠফুলা আৰু চীজ৷ একেলগেই গোটেইবোৰৰ সোৱাদ লোৱাৰ সুযোগ পালো৷

আমিষ পেৰ’গী

য়ানেকে আকৌ পেৰ’গী মিঠাকৈ খাই ভাল পায়৷ তাৰ বাবে আহিল ফলমূলৰ মিঠা পেৰ’গী৷ ডাম্পলিঙৰ ভিতৰত ব্লেককাৰেন্টেৰে পূৰোৱা৷ লগতে ক্ৰীম৷

ফলৰ মিঠা পেৰ’গী

ভেনকুভাৰতে প্ৰথমবাৰ পেৰ’গী খাই চাইছিলো৷ এবাৰ তাতে নিজে ৰন্ধাৰ চেষ্টা কৰোঁতে উপলব্ধি কৰিছিলো ভিতৰৰ উপাদানখিনি ওলাই নপৰাকৈ ডাম্পলিংবোৰ উতলা পানীত সিজোৱাটো কিমান কঠিন! ফোনত বাবচ্চাই কৈছিল, সুস্বাদু পেৰ’গীৰ বাবে তাৰ উপাদানবোৰ প’লেণ্ডৰ খাঁটি উপাদান হোৱাটো জৰুৰী হেনো৷ আজি ৱাৰশ্বাৱাৰ মাটিত সেই পেৰ’গীৰ সোৱাদ লৈহে কথাষাৰৰ গুৰুত্ব বুজিলো যেন!

বাবচ্চাৰ বাবেও পেৰ’গীৰ টোপোলা এটা লৈ দুয়ো বৰ তৃপ্তিৰে সিদিনা ঘৰলৈ উভতিলো৷

Tuesday, 21 December 2021

প’লেণ্ডৰ ডায়েৰী (৩): বাবচ্চাৰ সান্নিধ্যত

’জিন ড’ব্ৰে বাবচ্চা (শুভ  দিন আইতা৷)’- দুৱাৰমুখতে বেগ আৰু কোট-মাফলাৰ আদি সকলো এৰি আহি মাত দিলো৷ 

’জিন ড’ব্ৰে, জিন ড’ব্ৰে’ দুৰ্ব্বল মাতটোৰে বাবচ্চাই সঁহাৰি দিলে৷ লিভিং ৰূমৰ একাষে ৰিক্লাইনিং আৰ্মচেয়াৰখন ৰিম’টেৰে কিছু পোনাই লৈ বাবচ্চাই মূৰ তুলি মোলৈ চালে৷ দুচকুত কৌতুহল, মুখত হাঁহিৰ আভাস!

য়ানেকৰ আইতাক বাবচ্চা৷ শতায়ু হ’বলৈ মাথোঁ ছটা বছৰ বাকী৷ অতদিনে তেওঁৰ মাত শুনি আহিছিলো, স্ক্ৰীণৰ সিপাৰে এইখন চেয়াৰতে দেখি আহিছিলো৷ আজি প্ৰথমবাৰৰ বাবে সোশৰীৰে লগ পালো৷ প’লেণ্ডত প্ৰথম সম্ভাষণৰ সৌজন্য ৰাখি গালত চুমা যচাৰ ৰীতি, য়ানেকে কৈছিল৷ পিছে এতিয়াৰ ক’ভিডে স্তব্ধ কৰা পৃথিৱীত দৈনন্দিন জীৱনৰ এনে বহুতো সৰু-বৰ কথা-কম সলনি হৈ গৈছে৷ গতিকে আজিও বিমানযাত্ৰাৰ সকলো সা-সামগ্ৰী ছেনিটাইজ কৰিবলৈ বুলি একাষে থৈ গা পা ধুই আহিহে বাবচ্চাৰ কাষ চাপিলোহি৷

আহি দেখোঁ, বাবচ্চা ব্যস্ত তেওঁৰ সন্মুখৰ টিভিৰ ষ্টেণ্ডত ৰখা ডিজিটেল ফটো ফ্ৰেমৰ ফটোবোৰ চোৱাত৷ চাই চাই মাজে মাজে মোকো আঙুলীয়াই দেখুৱালে,

’য়াছু!’

’মিউনিখ!’

ঠিকেই, কেইমিনিটমানৰ মূৰে মূৰে সেই ফটো ফ্ৰেমত ধৰা দিছে, য়াছু অৰ্থাৎ য়ানেকৰ শৈশৱৰ এক প্ৰতিচ্ছৱি, মিউনিখৰ কোনোবা এক সেউজ লেণ্ডস্কেপত বাবচ্চাৰ হাঁহিভৰা মুখ৷

’বাবচ্চাই এই ফটোবোৰকে চাই চাই পুৰণি কথা সোঁৱৰিবলৈ ভাল পায়৷ এইবয়সত স্মৃতিবোৰ সজীৱ কৰি ৰখাৰ এটা ব্যায়াম যেনেই হৈ পৰিছে এইটো৷’ য়ানেকে ক’লে৷ মাতত কিছু কাৰুণ্য৷ কিছু মমতা৷

এই আৰ্মচেয়াৰ আৰু বিছনাখনেৰে ঘৰৰ চাৰিবেৰেই আজি বহুদিন ধৰি বাবচ্চাৰ পৃথিৱী৷ জীৱনৰ এই বিয়লি বেলাত তেওঁৰ শৰীৰৰ বাবে একো একোটা খোজেই হৈ পৰিছে বিৰাট প্ৰত্যাহ্বান৷ তথাপিও যেন এইগৰাকী নাৰীৰ মনে অহৰহ যুঁজিছে জীৱনৰ শেষ ৰংখিনি ধৰি ৰাখিবলৈ, এই ঘৰৰ সীমাতে মনৰো পৰিসীমাৰ ঘেৰ নাটানিবলৈ৷ সেইবাবেই হয়তো প্ৰতিদিনে পৰম আগ্ৰহেৰে তেওঁ দেশৰ বা-বাতৰি চায়৷ শেহতীয়া ৰাজনৈতিক বা অৰ্থনৈতিক অৱস্থাক লৈ তৰ্ক কৰিব খোজে৷ স্কি জাম্পিং বা কাৰ ৰেচিঙৰ এখনো প্ৰতিযোগিতা চাবলৈ নাপাহৰে৷

কাষ চাপি গৈ মই লাহেকৈ স্পৰ্শ কৰিলো তেওঁৰ সোতোৰা পৰা হাতখন৷ বাবচ্চাই মোলৈ চাই লাহেকৈ হাঁহিলে, য়ানেকক প’লিছ ভাষাতে কিবা ক’লে, কিন্তু তেওঁৰ হাতখনত সংবেদনশীলতাৰ বিশেষ পৰশ নাপালো৷ 

’তোমাৰ ফ্লাইট কেনে আছিল সুধিছে৷’ য়ানেকে মোলৈ চাই ক’লে৷

বাবচ্চাই ইংৰাজী নকয়৷ মোৰ প’লিছ ভাষাৰ তেনেই সীমিত জ্ঞান৷ গতিকে বাবচ্চাই প’লিছত কিবা ক’লে মই ইংৰাজীতে উত্তৰ দিওঁ৷ য়ানেক আশে পাশে থাকিলে সি অনুবাদকৰ দায়িত্ব পালন কৰে৷ আজিও তাৰ ব্যতিক্ৰম নহ’ল৷

’ঘৰ পোৱা দেৰি হোৱাত বাবচ্চা চিন্তাত অস্থিৰ হৈছিল তোমাৰ ভিজাৰ খেলিমেলি হৈ প’লেণ্ডত সোমাবলৈ নিদিয়া বুলি৷’

কিনো ক’ম ভাৱি নাপালো৷ এইগৰাকী বাবচ্চাই কঁপা কঁপা হাতেৰে চহী কৰি মোলৈ নতুন বছৰ আৰু জন্মদিনৰ কাৰ্ড পঠিয়ায়, মোৰ দৰকাৰী কিবা ইন্টাৰভিউ বা পৰীক্ষা থাকিলে ইয়াৰ পৰাই গোটেই সময়খিনি দুটা আঙুলীৰে ক্ৰছ কৰি ৰৈ থাকে সেয়া ঠিকে ঠাকে পাৰ হৈ যোৱালৈ৷  কিবা ক’বলৈ পোৱাৰ আগতেই বাবচ্চাৰ যত্ন লোৱা এভা সোমাই আহিল৷

পুনৰ ’জিন ড’ব্ৰে’ৰে চিনাকি পৰ্ব্ব৷ তেওঁ প্ৰতিদিনে পুৱা-গধুলি আহি বাবচ্চাৰ আলপৈচান ধৰেহি৷ তেওঁক বাবচ্চাই ক’লে, ইটো সিটো খাদ্য উলিয়াই মোক খাবলৈ দিবলৈ৷ বুজিলো, আৰ্মচেয়াৰৰ পৰা উঠিবলৈকো সহায়ৰ দৰকাৰ হোৱা মানুহগৰাকীৰ মাজত এতিয়াও সজীৱ হৈ আছে অতিথি শুশ্ৰষাৰ বাবে খদমদম লগোৱা গৃহিণী এগৰাকী৷

নিশাৰ সাঁজ খাওঁ মানে দীঘলীয়া যাত্ৰাৰ ক্লান্তিয়ে হেঁচা মাৰি ধৰিলে মোক৷ তথাপি লিভিং ৰুমৰ আৰামী ছোফাখনতে আউজি লৈ বহি ৰ’লো৷

মোৰ মনত অনেক প্ৰশ্ন৷ বাবচ্চাৰ জীৱনক লৈ, সেই জীৱনৰ বিভিন্ন আলি-কেঁকুৰিক লৈ৷ দ্বিতীয় মহাযুদ্ধ, নাৎজি বাহিনীৰ শোষণ সকলো নিজ চকুৰে দেখিছে, সেই তিক্ত অধ্যায়ে বাবচ্চাৰ জীৱনলৈও বহু ঘাত-প্ৰতিঘাত আনিছে৷ এইগৰাকী নাৰীয়ে বুকুৰ মাজত সাঁচি ৰাখিছে এই দেশৰ প্ৰায় এটা শতকজোৰা ইতিহাস৷ সেই স্মৃতি বুটলাৰ অদম্য হেঁপাহ পিছলৈ সামৰি থ’লো৷ মাথোঁ নীৰৱে বেছ কিছুপৰ য়ানেক আৰু বাবচ্চাই কথা পতা শুনি ৰ’লো৷ নাতি আৰু আইতাকৰ সেই আন্তৰিক বান্ধোন বুজিবলৈ ভাষাৰ প্ৰয়োজন নহ’ল৷ সময়ৰ আঁচোৰে ক্ৰমাৎ জুৰুলা কৰি অনা আইতাকৰ শুভ্ৰ চুলিত হাত ফুৰাই ফুৰাই য়ানেকে ইটো সিটো কৈ গ’ল৷ বাবচ্চাই ক্লান্তি আৰু তৃপ্তিৰ মিশ্ৰিত আৱেগ লৈ ’টাক টাক’ বুলি হয়ভৰ দি থাকিল৷ সেয়া চাই চাই তন্ময় হৈ মই ডুব গ’লো অতীত সোঁৱৰণিত - বহু যুগৰ আগতে হেৰুওৱা নিজৰ দুজন ককাৰ স্মৃতিচাৰণত৷ 

এটা সময়ত এখোজ দুখোজকৈ গৈ বাবচ্চাই বিছনাত বাগৰ দিলেগৈ৷ য়ানেকে আলফুলকৈ ড্যুভেখন  তেওঁৰ গাত দিলে৷ বিছনাৰ কাষতে পানী, ঔষধ আদি সকলো যোগাৰ দি বিদায় দিব খোজোতে বাবচ্চাই পুনৰ মাত দিলে৷ তেওঁক টেবলেটটো লাগে৷ য়ানেকে কোনোবা এবাৰ বাবচ্চাৰ জন্মদিনত উপহাৰ দিয়া টেবলেটটো এতিয়া বাবচ্চাৰ এৰাব নোৱাৰা সংগী হেনো৷ নিশা টোপনি নাহিলে এপৰলৈকে তেওঁ তাতে অডিঅ’ বুক শুনে৷ সেই নিশাও হাতৰ অনুমানতে বাটন টিপাৰ লগে লগে ভাঁহি আহিল এগৰাকী নাৰীৰ সুমধুৰ কন্ঠ৷

’সেইখন কি কিতাপ?’  কৌতুহল দমাব নোৱাৰি সুধিলো৷

’প্ৰাইড এণ্ড প্ৰিজুদিছ! এয়া তৃতীয় বাৰলৈ শুনিছে কিজানি বাবচ্চাই৷ এইবাৰ নতুন অডিঅ’ বুক দুখনমান আনি দিব লাগিব৷’ য়ানেকে ক’লে৷

গম পালো, এই ঘৰৰ প্ৰতিটো কোঠাতে ঠাহ খাই থকা শাৰী শাৰী কিতাপবোৰ বাবচ্চাৰে যোৱা বিছ বছৰৰ সংগ্ৰহ৷ ইতিহাসৰ কল্পকাহিনী পঢ়ি ভাল পায় তেওঁ৷ এতিয়া চকুৰে ঠিক মনিব নোৱাৰা হোৱাৰে পৰা অডিঅ’ বুকেই হৈ পৰিছে তেওঁৰ সেই বিদ্যানুৰাগী মনৰ খোৰাক৷

’ড’ব্ৰানটছ বাবচ্চা’ (শুভৰাত্ৰি আইতা)

অভিভূত মন এটাৰে বাবচ্চাৰ গালত চুমা দি কৈ উঠিলো৷

’ড’ব্ৰানটছ জলি!’

হাতেৰে হেঁপিয়াই হেঁপিয়াই বাবচ্চাই অ’ডিঅ’ বুকৰ মাতটো ৰখালে ৷ সোতোৰা সোতোৰ দুয়ো হাতেৰে মোৰ দুয়োগালত ধৰি কাষ চপাই আনিলে তেওঁ আৰু মোক কিছু আচৰিত কৰি টপ্ টপ্ কৈ  কপালত দুটা চুমা আঁকি দিলে৷


পূৰ্বৰ খণ্ডসমূহ:

Friday, 24 May 2019

ফাৰমানাৰ ডায়েৰী (১)

অজান্তি মুলুকত 

এনিছকিলেন বাছ ষ্টেচন৷ উত্তৰ আায়াৰলেণ্ডৰ এখন সৰু চহৰৰ দুপৰীয়া৷ বাছৰ পৰা প্ৰকাণ্ড বেগটো কেকোঁজেকোঁকৈ নমাওতেই বাছ চালকজন আগবাঢ়ি আহিল৷ বেগটোৰ এমূৰে ধৰি দাঙিবলৈ লৈ তেওঁ অচিনাকি আইৰিছ সুৰটোৰে কৈ উঠিল,

“What do you have in there? Your entire life?''

মোৰ কৈ পেলাবলৈ মন গ’ল, 'ঠিকেই! মোৰ সমগ্ৰ জীৱনেই সোমাই আছে ইয়াত!'

সমানেই এবেগ বস্তু চেৰিটিত দান কৰি, অন্য বহুখিনি আকৌ বন্ধু বান্ধবৰ মাজত বিলাই দি মোৰ জীৱনৰ বাকী ৰৈ যোৱা সকলোখিনি ইয়াতেইতো আছে৷ ইংলেণ্ডৰ পৰিচিত জীৱনটো সামৰি আয়াৰলেণ্ডত এটা নতুন জীৱনৰ আৰম্ভণি কৰিবলৈ এয়াই মোৰ সমল!

বাছ ষ্টেচনৰ পৰা ওলাই ব্যস্ত বাট, অলেখ অসংখ্য গাড়ীবোৰ দেখি অলপ থোঁতা-মোজা খালো যেন! কোনোদিনে নেদেখা নুশুনা এই ঠাইখনে হয়তো মোৰ কল্পনাত অন্য এটা ৰূপতহে ভাঁহি আছিল অতদিনে৷ ভাৱিছিলোঁ, আইৰিছ কান্ট্ৰিছাইড যেতিয়া কণমান এখন নগৰ হ’ব, য’ত মহানগৰৰ দৰে চঞ্চল সময়ে পাখি মেলি ঢাপলি নেমেলে, য'ত জীৱন মাথোঁ এছাটি জুৰ মলয়া, মহানগৰৰ বিৰতিহীন যান্ত্ৰিকতাৰ পৰা শত যোজন দূৰৈত মন গ'লেই ৰৈ যাব পৰা এটা আলিকেঁকুৰি! মোৰ সেই কল্পনাৰ নিৰিবিলি নগৰখনতকৈ এই ঠাই যথেষ্ট ডাঙৰ, যথেষ্ট ব্যস্ত৷ 

প্ৰথম দৃষ্টিত এনিছকিলেন

বাটৰ সিপাৰে চাই পিছে মনটো মুকলি হৈ পৰিল৷ নীলা স্বচ্ছ পানীৰে  এখন সুবিশাল নৈ! পাৰে পাৰে বহু নাও৷ কেইবাঠাইটো দেখিলো, বৰশী টোপাই গোঁজ মাৰি বহি আছে ভালেকেইজন মানুহ৷ অজানিতেই এটা হাঁহি ওলাই আহিল মোৰ৷ শ্বেফিল্ডৰ যোৱা চাৰিটা বছৰত যেন এনে এখন নৈৰেই প্ৰয়োজন অনুভৱ কৰি আছিলো৷ নৈৰ পাৰৰ মানুহৰ আজন্ম প্ৰেম নৈৰ সৈতে, সৰু-বৰ ঢৌৰ সৈতে, ঢৌত কঁঁপি গৈ থকা নাওবোৰৰ সৈতে৷ নৈৰ বুকুত যে যেতিয়াই মন যায় উজাৰি দিব পাৰি হৃদয়ৰ সকলো বোজা! এনে এখন নৈ ইমান কাষতে পাম বুলি জানি উচ্ছসিত হৈ পৰিলোঁ৷

নগৰৰ মাজেদি বৈ যোৱা আৰ্ণ নৈ


এয়াৰ বি এন বিৰ এটা ঘৰত দুদিনমান থাকি লৈ এই নতুন জীৱনৰ থানথিত লগোৱাৰ পৰিকল্পনা৷ গুগুল মেপত চাই দেখিলোঁ বাছ ষ্টেচনৰ পৰা খোঁজেৰে তালৈ মাথোঁ দহ মিনিটৰ বাট৷ ভাৱিলো টেক্সি নলওঁ আৰু৷ গধুৰ বেগটো টানি টানি ঘৰ ওলাওহি মানে আধাঘন্টাই লাগিল পিছে!
আৰ্ণ নৈৰ অন্য ৰূপ

বাটৰ কাষতে এটা দুমহলীয়া ঘৰ৷ এজাৰৰঙী মূল দুৱাৰখনত টুকুৰীওৱাৰ কেইমুহুৰ্ত্তমানৰ পিছতে ঘৰৰ দুৱাৰ খোল খালে৷ পয়ত্ৰিশৰ আশে পাশে থকা মিঠামুখীয়া এজন ডেকা ল’ৰা৷

'Hi, you must be Joli! I am John, your host."


জনে আগবঢ়াই নি এফালৰ পৰা পাকঘৰ, লিভিং ৰুম, মোৰ শোৱা কোঠা সকলো দেখাই বুজাই দিলে৷ যোৱা কেইবছৰমানৰ পৰা য'লৈকে যাওঁ হোটেলতকৈ এনেকৈ কাৰোৱাৰ আলহী হৈ ঘৰুৱাকৈ থাকিবলৈ বেছি পছন্দ কৰিবলৈ লৈছোঁ৷ এনেকৈ থাকিলেহে যেন এখন ঠাইৰ ৰূপ, ঠাইখনৰ মানুহৰ জীৱনৰ প্ৰকৃত সুবাস পোৱা যায়, এনে ভাৱ হ'বলৈ লৈছে৷ হোটেলৰ কোঠাবোৰ যিমানেই আৰামদায়ক নহওক এখন ঘৰৰ তুলনাত যেন তেনেই বৈশিষ্ট্যহীন!বিয়াগোম হোটেলৰ কোঠাই কোঠাই স্থানীয় ঠাই, সংস্কৃতিৰ যিমানেই ফটো ওলমাই নাৰাখক সেইবোৰে সদায়ে এখন বেঁৰা সাঁজি যেন আঁতৰাই থয় স্থানীয় জীৱনৰ নিভাঁজ ছৱিখন!

এটা ঠিকনাৰ সন্ধানত


জনৰ সৈতে কফি একাপ লৈ বহিলো৷ ঘৰ আৰু গাড়ীৰ সন্ধানত আছোঁ বুলি জানি তেওঁ ক'লে,

'ইয়াত কোনেও অনলাইন বিজ্ঞাপন নিদিয়ে৷ সেয়ে চাগৈ তুমি ইংলেণ্ডৰ দৰে ৱেবছাইটত খুঁচৰিয়ে ভাড়াঘৰ পোৱা নাই৷ তাতকৈ এটা কাম নকৰা কিয়? ইয়াৰ স্থানীয় বাতৰি-কাকতখনত বিচাৰি চোৱা৷ ঘৰৰ মালিকে দিয়া ভাড়াঘৰৰ বিজ্ঞাপন তাতে পাই যাবা৷ ইয়াত এতিয়াও কথাবোৰ 'অল্ড স্কুল'!'

ভাবিলো, সেয়াই ভাল উপায়৷ আবেলি ওলাই আহি দোকানৰ পৰা কিনি আনিলো 'দ্য ইমপাৰ্চিয়েল ৰিপৰ্টাৰ'- স্থানীয় বাতৰি কাকত৷ মূখ্য বাতৰিবোৰ বাদ দি চিধাই বিজ্ঞাপনৰ পৃষ্ঠাত চকু ফুৰালো৷ জনৰ কথাই সঁচা৷ কেইবাটাও ভাড়াঘৰৰ বিজ্ঞাপন! ইয়াত পৰিয়াল নাথাকিলে প্ৰায়বোৰ মানুহেই সচৰাচৰ অন্যৰ লগত মিলি একোটা ডাঙৰ ঘৰ ভাড়ালৈ লয়৷ ঘৰভাড়া, কাউন্সিল টেক্সৰ পৰা আৰম্ভ কৰি মাহেকীয়া বিললৈকে ভাগবতৰা হয় বাবে অকলে থকাতকৈ যথেষ্ট সস্তা হয়৷ কিন্তু মোৰ দৰে নিসংগতাপ্ৰিয় মানুহৰ বাবে দিনটোৰ শেষত কেৱল নিজা পৃথিৱীখনত বিলীন হ'ব পৰাৰ মূল্য হয়তো তাতকৈ বহু বেছি৷ সেয়ে  ভাৱি থৈছিলো, খৰচ অলপ বেছি হ'লেও অকলশৰেই থকাৰ ব্যৱস্থা কৰিম৷ 

কাকতখনত  তেনেধৰণৰ মাথোঁ এটা ঘৰৰ বিজ্ঞাপন দেখিলো৷ লগত এটা ফোন নম্বৰ৷ ৰিং হোৱাৰ ক্ষন্তেক পিছতে এগৰাকী মহিলাৰ মাত ভাঁহি আহিল,

'হেল্ল', জাৰ্লডাইন স্পিকিং৷'

'হেল্ল', মই আচলতে আজিৰ কাকতত ওলোৱা আপোনাৰ ঘৰৰ বিজ্ঞাপনটোৰ কথা সুধিবলৈ ফোন কৰিলো৷'

মোৰ কথা শেষ হ'বলৈকে নাপালে, তেওঁ খদমদমকৈ কৈ উঠিল,

'অ', তুমি ঘৰটো চাব বিচাৰা নেকি?'

'হয়, কিন্তু ভাড়া কিমান, কি কথা অলপ জানি ল'ব খুজিছোঁ৷'

তেওঁ একেই খৰখেদা ভাৱতে কৈ উঠিল,

'আমি এতিয়া ঘৰটোতে আছোঁ, তুমি চাব খোঁজা যদি এতিয়াই আহিব পাৰা!'

মই থতমত খালো৷ ঘড়ী চাই দেখো নিশা চাৰে সাত বাজিছে তেতিয়া৷

'এতিয়াই?'

'অ', তুমি এতিয়া ক'ৰ পৰা ফোন কৰিছা কোৱাচোন?'

ঠিকনাটো কোৱাৰ লগে লগে তেওঁ উৎসাহেৰে কৈ উঠিল৷ 

’এস, তুমি একেবাৰে ওচৰতে আছা৷ এতিয়াই আহা পাৰা যদি৷ আমি অলপ সময় ৰৈছোঁ বাৰু!’

দিনটোৰ দীঘলীয়া যাত্ৰাৰ শেষত নিশাৰ সাঁজ খাই বৈ তেতিয়া বিছনাত আৰামেৰে পৰিছিলোহে৷ কিন্তু যিমান পাৰি সোনকালে ঘৰ এটা যে মোক লাগেই! অগ্যতা খৰখেদাকৈ উমাল বিছনা এৰি ওলাই আহিলো৷ বাহিৰৰ কিনকিনীয়া বৰষুণক দেও দি খোঁজেৰে জাৰ্লডাইনে দিয়া বৰ্ণনা মতে ঘৰ ওলালোগৈ৷

দুৱাৰমুখতে জাৰ্লডাইনক পালো৷ তেজগোঁৰা মুখেৰে এগৰাকী মধ্যবয়সীয়া মহিলা৷ মোক আগবঢ়াই নি চিনাকি কৰি দিলে তেওঁৰ পাৰ্টনাৰ পেট্ৰিকৰ  সৈতে৷ এপাৰ্টমেন্টত সোমায়েই ভাল লাগি গ'ল-ঠিক মই বিচৰা ধৰণৰে যেন৷ দুটা মহলাৰ সকলো আধুনিক সা-সুবিধা থকা এটা আহল-বহল ঘৰ৷ জাৰ্লডাইন আৰু পেট্ৰিকে তলে-ওপৰে কোঠাবোৰ দেখুৱাই প্ৰতিটো সা-সুবিধাৰ কথা উপৰা-উপৰিকৈ ক'বলৈ লাগিল৷ 

সকলো চাই-চিতি বহা কোঠালৈ অহাৰ পিছত মই ক'লো,

'মোৰ এপাৰ্টমেন্টটো খুবেই পছন্দ হৈছে৷ খৰচ-পাতিবোৰ বা কেনে?'

এইবাৰ দুয়ো খৰচৰ বিৱৰণ দিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে৷ সকলো মিলাই মাহে আমাৰ হিচাপত প্ৰায় পঞ্চাছ হাজাৰ টকা! তথাপিও সৰু ঠাই কাৰণেই কিজানি ইংলেণ্ডৰ বাকী চহৰতকৈ যথেষ্ট সস্তাই৷ খৰচক লৈ গুণাগথাঁ কৰি থকাৰ মাজতে পেট্ৰিকৰ মাতত মোৰ তন্ময়তা ভাঙিল৷ তেওঁ সুধিলে মোৰ বিষয়ে৷ মই ভাৰতীয় আৰু আয়াৰলেণ্ডত আজি মোৰ প্ৰথম নিশা বুলি শুনি দুয়ো আশ্চৰ্য্যত জাঁপ মাৰিহে উঠিল যেন!

দুয়োৰে প্ৰতিক্ৰিয়া দেখি মই হো-হোৱাই হাঁহি পেলালো৷

'What brings you here from so far away?' -পেট্ৰিকৰ প্ৰশ্ন

'My job! I start tomorrow morning.'

'Do you know anyone here?'

'Nope! Not a single person.'

দুয়োৰে যেন আশ্চৰ্য্য আৰু কৌতুহলৰ শেষেই নহ'ব৷ তেওঁলোকক বুজাব লগা হ'ল ইয়াত কেনেকৈ চাকৰি পালো৷ কিয় আৰু কেনেকৈ আহিলো -সকলোখিনি৷

পেট্ৰিকে শেষত ক'লে,

'সন্ধিয়া অন্য এজনেও ঘৰটো চাই গৈছে৷ আচলতে সেইকাৰণেই আমি ইয়ালৈ আহিছিলো৷ কিন্তু আমি তোমাকেই ঘৰটো দিম৷ চোৱা তোমাৰ অফিচো ঘৰৰ ইমান ওচৰত হ'ব!'

পেট্ৰিকে বেলকনিৰ পৰ্দা টানি আঙুলীয়াই দেখুৱালে৷ চাই পঠিয়ালো বাটৰ সিপাৰে মাথোঁ কেইখোঁজমান আঁতৰতে থকা বিশাল 'ৱাটাৰৱেইজ আয়াৰলেণ্ড' নামৰ অট্টালিকাটোলৈ৷ ঠিকেই, মোৰ জীৱনৰ প্ৰথম চাকৰি, প্ৰথম অফিচ!


এপাৰ্টমেন্টৰ বেলকনিৰে দেখা পোৱা দৃশ্য
কিছুসময়ৰ পিছত সেই ঘৰৰ পৰা ওলাওঁ মানে এবেলাৰ আগলৈকে অচিনাকি হৈ থকা এই অজান মুলুকত হঠাতে মোৰ এটা ঠিকনা হৈছে, এজন আইৰিছ গৃহস্থৰ আতিথ্যত প্ৰথম নিশাটো কটাবলৈ ওলাইছোঁ আৰু নিমিষতে আপোন হৈ পৰা এহাল মানুহৰ ইটো সিটো অভিভাৱকসূলভ দিহা-পৰামৰ্শৰ বান উঠিছে৷

এনেকৈয়েতো জীৱনে নতুন মোৰ লয়, সৃষ্টি হয় নতুন বান্ধোনৰ আৰু ন ন ৰঙৰ পয়োভৰ ঘটে ভৱিষ্যতৰ উকা চিত্ৰপটত৷ ফাৰমানাৰ এই এনিছকিলেন নগৰে প্ৰথম নিশাতে সেই ৰাগীৰে আপ্লুত কৰি পেলালে মোক৷ এটা নতুন আৰম্ভণিৰ সপোনে আকুলতাৰে বাট চালে পুৱাৰ সুৰ্য্যোদয়লৈ৷

Tuesday, 1 January 2019

অপূৰ্ব আয়াৰলেণ্ড (অন্তিম খণ্ড)

উত্তৰ আয়াৰলেণ্ডৰ অপূৰ্ব সাগৰীয় বাট (Causeway Coastal Route)-ৰে আমাৰ বাছ আগবাঢ়িল৷ বাটৰ দুয়োপাৰে চলমান দৃশ্যবোৰৰ ঘনে ঘনে পট পৰিৱৰ্ত্তন হ’ল৷ ভাৱ হ’ল যেন এখন জীৱন্ত ছৱিৰ মাজেৰেহে আমিবোৰ গৈ আছোঁ! 



ক্ষন্তেকৰ বাবে যদি এহাতে শান্ত নিৰ্মল সাগৰ আৰু আনহাতে থিয় শিলাময় পাহাৰ, মুহুৰ্ততে সেয়া সলনি হৈ চকুৰ আগত ভাঁহি উঠিল সাগৰীয় এখন সৰু নগৰ আৰু ঘাঁহনি পথাৰত ভেড়াৰ জাক৷  গাইড আয়ানে আমাক কৈ গ’ল দুয়োপাৰৰ ঠাইবোৰৰ অতীত আৰু বৰ্তমানৰ কাহিনী৷ 

বুশ্বমিলৰ হুইস্কি

আবেলি আমাৰ বাছ ৰ’লগৈ এখন সৰু গাঁৱত৷ গাওঁখনৰ মাজেৰে বুশ্ব নৈ পাৰ হৈ গৈ উত্তৰ অন্ত্ৰিমৰ সাগৰত পৰিছেগৈ-যাৰ নামেৰে গাওঁখনৰ নাম ৰখা হৈছে বুশ্বমিল৷ এই গাওঁখন প্ৰখ্যাত ইয়াৰ চাৰিশবছৰ পুৰণি হুইস্কি প্ৰস্তুত কৰা উদ্যোগৰ বাবে৷ শুনিলো বিশ্বৰ ভিতৰতে এই উদ্যোগেই প্ৰথম সুৰা তৈয়াৰ কৰাৰ লাইচেন্স পাইছিল হেনো৷ ১৬০৮ চনতে ইংলেণ্ডৰ ৰজা প্ৰথম জেমছে ইয়াৰ গভৰ্নৰ থ’মাছ ফিলিপছক এই লাইচেন্স দিছিল৷ তাৰপিছত ক্ৰমান্বয়ে অ’ল্ড বুশ্বমিলৰ ’মল্ট হু্ইস্কি’ৰ খ্যাতি দেশ-দেশান্তৰলৈ বিয়পিবলৈ ধৰিলে৷ এবাৰ ভয়ানক জুয়ে সকলো গ্ৰাস কৰি পেলোৱাৰ পিছতো বুশ্বমিল পুনৰ জীয়াই উঠিল আৰু ২০০৮ চনত চাৰিশ বছৰীয়া জন্মদিন উদযাপন কৰিলে ধুমধামেৰে৷ 

বুশ্বমিলত হুইস্কিৰ বেৰেল

সকলো নামি গাওঁখনৰ ওচৰে পাজৰে খোঁজ দিলো৷ গাওঁখনৰ বাটে-পথে গৌৰৱময় অতীতক লৈ কৰা নানা চাইনবৰ্ড আৰু গ্ৰাফিটি চকুত পৰিল৷ ভিজিট’ৰ চেন্টাৰত হুইস্কিৰ সেই  ইতিহাস সুঁৱৰি হৰেক ৰকমৰ বস্তু৷ হুইস্কি চ’চৰ পৰা হুইস্কিৰ সুবাস থকা চকলেট, বিস্কুট, জামলৈকে৷ এইটো ইয়ালৈ আহিহে মন কৰিছোঁ৷ ইয়াতহে মন কৰিছোঁহি, বিভিন্ন খাদ্যৰ ৰেচিপিত  ৱাইন, বীয়েৰ, হুইস্কি ইত্যাদি খুবেই দৰকাৰী আৰু জনপ্ৰিয় সামগ্ৰী৷ 


বহুতে গৈ ওচৰৰ পাবখনত খন্তেক বহিলেগৈ বিখ্যাত হুইস্কিৰ সোৱাদ ল’বলৈ, কিছুমানে যি পাৰে কিনি ল’লে স্মৃতি হিচাপে৷ প্ৰায় এঘন্টামান তাতে কটাই আমিবোৰ বাছলৈ উভতি আহিলো৷ এইবাৰ বাছে গতি ল’লে আমাৰ শেষ আৰু দিনটোৰ আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ লক্ষ্যস্থান জায়েন্টছ ক’জৱেলৈ বুলি৷

জায়েন্টছ ক’জৱে

জায়েন্টছ ক’জৱে বুশ্বমিল গাৱঁৰ পৰা মাথোঁ তিনি কিলোমিটাৰ আঁতৰত৷ কেইমিনিটমানৰ ভিতৰতে আমাৰ বাছ ৰ’লগৈ সাগৰৰ পাৰত৷ তাৰপৰাই ডাৱৰৰ লুকা ভাকুৰ মাজেৰে দেখা পালো ৰ’থলিন দ্বীপটো৷ শাৰী শাৰী গাড়ীৰ লানি৷ জায়েন্টছ ক’জৱেলৈ সাগৰৰ পাৰে পাৰে এটা দীঘলীয়া বাট৷ বাছৰ পৰা নামি সেই বাটেৰে অহৰহ অহা-যোৱা কৰি থকা মানুহৰ ভিৰত মিলি পৰিলোগৈ৷

ক’জৱেলৈ যোৱা বাটছোৱা

বতৰ খুবেই ডাৱৰীয়া৷ হয়তো ৰাতিলৈ পুনৰ বৰষুণ হ’ব৷ বতাহৰ হো-হোৱনি আৰু সাগৰৰ ঢ়ৌ শিলৰ গড়াৰ ঠেকা কোৱাৰ প্ৰচণ্ড গৰ্জন৷ অৱশ্যে বতৰে মানুহৰ উৎসাহ সেমেকাব নোৱাৰিলে৷ ভিন্ন বৰ্ণৰ ভিন্ন ভাষাৰ অলেখ অসংখ্য মানুহ-মানুহবোৰৰ উত্তেজিত পৰিতৃপ্ত চকু-মুখ !  প্ৰায় বিশমিনিটমান সাগৰৰ পাৰে পাৰে খোঁজ কঢ়াৰ পিছত থিয় দিলোগৈ জায়েন্টছ ক’জৱেৰ সন্মুখত৷ 


যিমান শুনিলেও, ফটোত দেখিলেও নিজ চকুৰে নেদেখিলে বিশ্বাস কৰিব নোৱাৰা এটা পৰিঘটনা! চকুৰে মনালৈকে দেখা পালো, শাৰী শাৰী শিল৷ সকোলোবোৰ চেপেটা আৰু ষড়ভূজীয়৷ প্ৰতিটো শিলৰ আকৃতি ইমানেই একে আৰু ইটোৰ ওপৰত সিটো শিল ইমানেই সুন্দৰকৈ জাপি থোৱা আছে যে প্ৰাকৃতিক ভাৱে সৃষ্টি হোৱা বুলি বিশ্বাস কৰিবলৈ টান৷ গাইড আয়ানে কৈছিল, এইবোৰ হেনো পৃথিৱীৰ গৰ্ভত সৃষ্টি হোৱা বেছাল্টৰ থিয় স্তম্ভৰ টুকুৰাহে৷ বহুহাজাৰ বছৰৰ আগতে আগ্নেয়গিৰি উদগীৰণত স্তম্ভবোৰ ওলাই আহিল আৰু টুকুৰা টুকুৰ হৈ সিচঁৰিত হৈ পৰিল৷ শিলবোৰৰ অপ্ৰাকৃতিক যেন লগা সাদৃশ্যৰ মূল কাৰণো সেয়াই৷
জায়েন্ট ক’জৱে 

বৈজ্ঞানিক ব্যখ্যা যিয়েই নহওক আইৰিছ লোকগাঁথাই এই অবিশ্বাস্য পৰিঘটনাক লৈ গঢ়ি তুলিলে এক অনুপম কাহিনী৷ আইৰিছ উপাখ্যান অনুসৰি এই ক’জৱে আচলতে আইৰিছ দৈত্য ফিন মেককুলে সাঁজিছিল৷ ফিনে এদিন খৱৰ পালে যে স্কটিছ দৈত্য বেনাণ্ডনাৰে আয়াৰলেণ্ড দখল কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰিছে৷ এদিন সঁচাকৈয়ে বেনাণ্ডনাৰে ফিনক যুদ্ধৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান জনালে৷ তাৰ প্ৰস্তুতি কৰি  ফিন মেককুলে সাঁজি উলিয়ালে এই ক’জৱে  যাতে সাগৰেদি গৈ দুয়ো যুদ্ধৰ বাবে লগ হ’ব পাৰে৷ ইয়াৰে অৱশিষ্ট আজিৰ এই জায়েন্টছ ক’জৱে৷ 
জায়েন্ট ক’জৱেত ওপজা দিনৰ চেলফি

উপাখ্যানটো অৱশ্যে ইমানতে শেষ নহয়৷  যেতিয়া সেই বিয়াগোম স্কটিচ দৈত্য আহি পালে, শত্ৰুৰ বিশালাকায় ৰূপ দেখি ফিনে ভীষণ ভয় খালে আৰু সমুখ সমৰ বাদ দি বুদ্ধিৰ আশ্ৰয় ল’লে৷ গুণা-গঁথা কৰি বেনাণ্ডনাৰে ফিনক বিচাৰি অহাৰ সময়ত  ফিনৰ পত্নীয়ে তেওঁক কেঁচুৱাৰ দৰে জোলনাত শুৱাই ৰাখিলে৷  বেনাণ্ডনাৰে কেচুঁৱা ফিনক দেখি ভাবিলে,  কেচুঁৱাৰে যদি এই আকাৰ, বাপেক কেনে দৈত্যকায় হ’ব! এই কথা ভাবিয়ে ভয়ত তত হেৰুৱাই বেনাণ্ডনাৰ স্কটলেণ্ডলৈ পলাই গ’ল৷ কিন্তু যাওঁতে তেওঁ ক’জৱেটো ধ্বংস কৰি গ’ল যাতে ফিনে তেওঁৰ পিছ ল’ব নোৱাৰে৷ সেয়ে জায়েন্টছ ক’জৱেৰ বাটে বৰ্তমান স্কটলেণ্ড স্পৰ্শ নকৰেগৈ! আয়ানৰ মুখত এই লোকগাথাঁ শুনাৰ পিছত নিজ চকুৰে জায়েন্টছ ক’জৱে চাই অনুভৱ কৰিলো এই আশ্চৰ্য্যকৰ ঠাইখনে জগাই তোলা কৌতুহল নিবাৰণৰ বাবে মানুহৰ কল্পনাই কেনেকৈ চেঁকুৰৰ মালিব পাৰে, কেনেকৈ যুগ যুগ ধৰি সেই কিম্বদন্তি মানুহৰ মুখে মুখে চলি আহে!  

শ শ মানুহৰ মাজত বিলীন হৈ ময়ো পাখিলাহী পখিলাটি হৈ তল ওপৰ কৰি ফুৰিলো শিলৰ খটখটীবোৰেদি৷ সাগৰৰ প্ৰকাণ্ড ঢ়ৌবোৰে শিলত অহৰহ খুন্দা মাৰি তমোময় গৰ্জন কৰি কৰি সমগ্ৰ পৰিৱেশটোৱেই অপূৰ্ব কৰি তুলিলে৷ সন্ধিয়া নমাৰ পৰত  চপৰা চপৰ ওন্দোলা ডাৱৰে নীলিম আকাশখন লুকুৱাই পেলালেহি৷ হেঁপাহ পলুৱাই চাৰিওদিশৰ অপৰূপ শোভা উপভোগ কৰি এটা পৰিতৃপ্ত মন লৈ উভতনি খোঁজ পেলালো আমাৰ বাবে ৰৈ থকা বাছখনলৈ বুলি৷ ভাৱ হ’ল, ইয়াতকৈ বেছি আৰু কিহে মোৰ জন্মদিন স্মৰণীয় কৰি তুলিব পাৰে!

জীৱনৰ প্ৰথমটো সাগৰযাত্ৰা

অৱশেষত আয়াৰলেণ্ডৰ এই যাত্ৰাৰ অন্তিম দিনটো পালেহি৷ আগনিশাৰ দীঘলীয়া বাছ যাত্ৰাৰ ভাগৰ লৈয়ে কেৰলৰ ঘৰৰ মোৰ কোঠাটোত বয়-বস্তু সামৰাত লাগি পৰিলো৷ আয়াৰলেণ্ডৰ পৰা ইংলেণ্ডলৈ উভতাৰ পৰত ফ্লাইট নলৈ সাগৰেৰে যাম বুলি ঠিক কৰি থৈছিলো৷ বেলফাষ্টৰ পৰা লিভাৰপুললৈ নিয়মীয়াকৈ জাহাজ চলে৷ প্ৰায় আঠঘন্টাৰ বাট৷ জীৱনত কেতিয়াও সাগৰেৰে যাত্ৰা কৰি পোৱা নাই৷ গতিকে এইবাৰ এইটো অভিজ্ঞতাও হৈ যাওক বুলিয়ে ওলালো৷ সাগৰীয় উপসৰ্গ (চি চিকনেছ) বোৰৰ কথা ভাৱি মনটো অলপ অসহজ হৈ আছিল বাবে ফাৰ্মাচী এখনত তাৰ বাবে অগতীয়াকৈ খাব পৰা টেবলেটো লৈ ল’লো৷

পুৱা সাত বজা৷ মোৰ যোৱা কেইদিনৰ গৃহস্থ কেৰলক বিদায় জনাই ওলাই আহিলো৷ ৰাতি-পুওৱাই নাই তেতিয়াও৷ কিনকিনীয়া এজাক বৰষুণো আৰম্ভ হ’ল৷ কোনোমতে দৌৰাদৌৰিকৈ আহি বাছষ্টপত থিয় দিলোহি৷ ষ্টেনালাইন কোম্পানীৰ জাহাজ৷ বেলফাষ্টৰ জাহাজৰ বন্দৰটো পাবলৈ মই থকা ঠাইৰ পৰা বাছেৰে প্ৰায় আধাঘন্টা লাগে৷ বৰষুণৰ মাজতে বস্তু-বাহানি লৈ পালোগৈ৷ 

জাহাজৰ ডেকৰ পৰা উত্তৰ  সাগৰ

এনে দীঘলীয়া জাহাজ যাত্ৰাত মোৰ দৰে ’অন ফুট পেছেঞ্জাৰ’ সাধাৰণতে কমেই থাকে৷ প্ৰায়বিলাক যাত্ৰীয়ে নিজৰ গাড়ীৰে যাত্ৰা কৰে৷ কিছু পৰ লাউঞ্জত  অপেক্ষা কৰাৰ পিছত এটা সময়ত  জাহাজত উঠিলোগৈ৷ বিশাল জাহাজ-পাঁচটা ডেকৰ একেবাৰে ওপৰত যাত্ৰীৰ শাৰী শাৰী গাড়ীবোৰ৷ এটা ডেক মূলত:  ৰাজহুৱা ঠাই৷ তাত দীঘলীয়া যাত্ৰাৰ বাবে পৰ্যাপ্ত সা-সুবিধা আছে৷ অতিকৈ পৰিস্কাৰ পৰিছন্ন আৰু আৰামী চকীৰে কেইবাটাও বৃহৎ লাউঞ্জ, শিশুৰ খেলা-ধূলা কৰা ঠাই, এখন কেফে, ৰেষ্টুৰেন্ট, গেমচেন্টাৰ আনকি এটা সৰু চিনেমা হ’লো৷ বাকীবোৰ ডেকত হোটেলৰ সজ্জাৰ দৰেই শাৰী শাৰী কেবিন৷ মই পিছে দিনটীয়া যাত্ৰা বাবে বেলেগকৈ কেবিনো লোৱা নাছিলো৷ সেয়ে প্ৰায়খিনি সময় লাউঞ্জতে কটালো৷ 
জাহাজৰ কেফে

যাত্ৰী যথেষ্ট যদিও ভিৰৰ দৰে ভাব এটা নাহিল৷ হয়তো আহল বহল ঠাইৰ বাবেই তেনে নালাগিল৷ কেইগৰাকীমান বয়সস্থ মহিলাই একোখন আৰামী চকীত বহি ঊলৰ লাৰু আৰু শলালৈ নিবিষ্ট মনে কামত লাগি থাকিল৷ সৰু ল’ৰা-ছোৱালীবোৰ লৈ অহা পৰিয়ালৰ মাক-দেউতাকবোৰ ব্যস্ত হৈ লৰা ঢ়পৰা কৰি থাকিল শিশুৰ খেল-ধেমালিৰ ঠাইখিনিত৷ চিনেমা হ’লটোত ভুমুকিয়াই দেখিলো শিশুৰে এনিমেশ্যন ছবি এখন চলি আছে৷ দুৱাৰেদি পোহৰ সুমুৱাত মোলৈ ঘুৰি চালে কেইবাযোৰো কণমান চকুৱে৷ তাৰপৰা উলটি গৈ ৰেষ্টুৰেন্টতে বহিলোগৈ৷ 

জাকেজুমে যোৱা বহুতো মানুহে তাত একোখনকৈ টেবুল একপ্ৰকাৰ অধিকাৰ কৰি লৈয়ে ঘন্টাৰ পিছত ঘন্টা বীয়েৰৰ কেন লৈ আড্ডা দি থাকিল৷ চকুত পৰিল বাৰ-পোন্ধৰজনীয়া এটা পুৰুষৰ দল৷ বয়স হয়তো বিশৰ পৰা চল্লিশ মানলৈকে৷ সকলোৰে পিন্ধনত ফুলাম চাৰ্ট, ডিঙিত কৃত্ৰিম ফুলৰ মালা৷ ঘনে ঘনে  ৱেইটাৰে বীয়েৰৰ একোটাহঁত বৃহৎ জাৰ দলটোৰ টেবুলত পৰিবেশন কৰিলে আৰু একেটা হাৰতে টেবুলৰ পৰা উফৰি আহি থাকিল একোটাহঁত অট্টাহাস্য৷ নিশ্চয় বেচ্চেলৰেট পাৰ্টি! সন্ধিয়ালৈ দলটোৱে গান গাবলৈ আৰম্ভ কৰিলে৷ জাহাজৰ যাত্ৰীবোৰৰ কোনোৱে আমোদ পালে, কোনোৱে অলপ সময়ৰ বাবে গানত যোগ দিলে আৰু কোনোৱে অস্বস্তিত মুখ ঘুৰালে৷ সকলোৰে প্ৰতি নিৰ্বিকাৰ হৈ দলটোৰ মানুহখিনি পিছে আপোন পাহৰা হৈ ৰ’ল গান-আড্ডা আৰু বীয়েৰৰ মাজত৷

বতৰ ডাৱৰীয়াই হৈ থাকিল৷ সতেজ বতাহজাক গালে-মুখে লগাই মাজে মাজে ৰেলিঙত থিয় দিলোগৈ৷ চকুৰ সন্মুখতে বাৰে বাৰে সলনি হ’ল উত্তৰ মহাসাগৰৰ ৰং-ৰূপ৷ জাহাজৰ গতিয়ে নিৰন্তৰ অশান্ত কৰি তোলা সাগৰৰ পানীখনি আৰু চকুৰে মনালৈকে বতাহত নাচি থকা নীলিম ঢ়ৌবোৰে দেহ-মন আছন্ন  কৰি ৰাখিলে বহুপৰ৷ অনুভৱৰ পৃথিৱীতো ঢ়ৌ খেলি খেলি উঠা নমা কৰিলে ইটো সিটো বহুতো আবেগ৷ এনে মুহুৰ্ত্তবোৰেই যেন নীৰৱে বহু কথা কৈ যায়, বাৰে বাৰে উচ্ছল কৰি যায় হৃদয় ৷ 
অপৰূপ উত্তৰ সাগৰ

আঠঘন্টীয়া সাগৰ যাত্ৰাৰ সময়খিনি কেনেকৈনো পাৰ হৈ গ’ল গম নোপোৱাকৈয়ে নিশা সাতবজাত লিভাৰপুলত ভৰি থ’লোহি৷ তেতিয়া লিভাৰপুল মহানগৰী  মায়াময় হৈ উঠিছে সহস্ৰ ৰং বিৰঙী আলোকসজ্জাৰে৷
জাহাজৰ ডেকৰ পৰা সন্ধিয়াৰ লিভাৰপুল



----সমাপ্ত---- 

Tuesday, 4 December 2018

অপূৰ্ব আয়াৰলেণ্ড (সপ্তম খণ্ড)

আয়াৰলেণ্ডত শেষ দিন৷ মোৰ জন্মদিনো! আহি পোৱাৰ দিনাই ঠিক কৰি থৈছিলো, এই দিনটো আয়াৰলেণ্ড ভ্ৰমণৰ সকলোতকৈ আকৰ্ষণীয় দিন হ'ব বুলি৷ এনে এটা দিন য'ত গতানুগতিক জীৱনৰ পৰা ক্ষন্তেকীয়া হ'লেও এটা বিৰতিয়ে নতুনকৈ মোক সোৱঁৰাই যাব এই পৃথিৱীৰ অপূৰ্ব ৰং ৰূপ৷ সোঁৱৰাই যাব আকৌ এবাৰ, জীৱন জীৱন বৰ অনুপম!

ভবাৰ দৰেই কাম৷ উত্তৰ আয়াৰলেণ্ডৰ একেবাৰে উত্তৰ পাৰলৈ এদিনীয়া ট্যুৰ এটা বুক কৰিলো৷ মেক কম্বচ ক'চ্চ ট্ৰেভেলত৷ যাত্ৰাৰ সময় আছিল পুৱা আঠ বজা৷ কেৰলৰ ঘৰৰ পৰা আধাঘন্টা আগতেই ওলাই খোঁজ দিলো৷ ভালকৈ ৰাতিপুওৱাই নাই তেতিয়া৷ বতৰ খুউব ডাৱৰীয়া৷ ভীষণ ঠাণ্ডাও৷ তেনেকৈয়ে কিছুপৰ ৰোৱাৰ পিছত বাছ আহিল৷ মোৰ লগতে কেইবাজনো পৰ্য্যটক উঠিল৷ 

বেলফাষ্টৰ পৰা জায়েন্ট ক’জৱে যাত্ৰাপথ

আমাক সম্ভাষণ জনালে বাছৰ ড্ৰাইভাৰ আয়ানে ৷ তেঁৱে ট্যুৰ গাইডো৷ প্ৰথমেই সুধিলে,
'Anyone's birthday today?'
মোৰ সন্মুখৰ আসনত বয়সস্থ মানুহ এহাল৷ মানুহজনে হাঁহিমুখেৰে হাত দাঙিলে৷

সকলোৱে তেওঁক শুভেচ্ছা দিলে৷ ক্ষন্তেকৰ বাবে ভাবিলো, ক'মনে আজি মোৰো জন্মদিন বুলি! নাই, নকওঁ৷ আজিৰ দিনটো কেৱল নিজৰ লগত কটাব খোজোঁ৷ চিনাকী- অচিনাকী সকলোৰে শুভেচ্ছা, ফোন- ইন্টাৰনেট সকলোৰে পৰা বহু আঁতৰত!

বাছখন বেলফাষ্ট চিটি চেন্টাৰৰ পৰা ওলাই মেৰাইন হাইৱে হৈ সাগৰৰ পাৰে পাৰে চলিবলৈ ল'লে৷


মনোমোহা মেৰাইন হাইৱে


আমাৰ সোঁহাতে কেভ হিল, বাওঁহাতে নীলিম সাগৰ৷ আয়ানৰ ড্ৰাইভিং চিটতে এটা স্পিকাৰ সংযুক্ত৷ তেওঁৰ আইৰিছ সুৰত ইংৰাজী কোৱাৰ ধৰণটো বৰ আগ্ৰহেৰে শুনিলো৷ তেওঁ যাত্ৰাটোৰ এটা আভাস দিলে৷ বেলফাষ্টৰ পৰা জায়েন্ট ক'জৱেলৈ প্ৰায় এশ কিলোমিটাৰ দূৰ, দুঘন্টাৰ বাট যদিও বাটে বাটে অন্য আকৰ্ষণবোৰো চাই যাম বাবে দুপৰৰ পিছতহে তাৰ পামগৈ৷

আধাঘন্টামানৰ পিছতে আমাৰ বাছ ৰ'লেগৈ আইৰিছ সাগৰৰ পাৰত কেৰিক ফাৰ্গাছ দুৰ্গ
 ৷ আয়ানে ক'লে,

এই সৰু টাউনখনৰ নামেই কেৰিক ফাৰ্গাছ৷ দুৰ্গটো প্ৰায় এহেজাৰ বছৰ পুৰণি৷ অ তীতত বিভিন্ন সময়ত নৰ্মান, স্কটিচ, ইংৰাজ আৰু ফৰাচী সকলে এই দুৰ্গটো দখল কৰিছিল৷'
আইৰিছ সাগৰৰ পাৰত কেৰিক ফাৰ্গিছ দুৰ্গ
খন্তেকৰ বাবে নামি দুৰ্গটো বাহিৰৰ পৰাই চালো৷ চাৰিওফালে ইটাৰ ৱালেৰে আগুৰা৷ সাগৰ পথেৰে অহা যিকোনো শত্ৰুক বাধা দিবলৈ সদা সষ্টম এটা দুৰ্গ৷ হয়তো কিমান অতীত কাহিনী সাঁচি ৰাখিছে দুৰ্গৰ প্ৰতিখন বেৰে, প্ৰতিখন দুৱাৰ-খিৰিকীয়ে! ইমান প্ৰাচীন যদিও প্ৰায় অক্ষত অৱস্থাত থকা দেখি ভাব হ'ল হয়তো মাজে সময়ে পুনৰ্নিমাণ হৈ আছে৷

আমাৰ বাছে পুনৰ যাত্ৰা আৰম্ভ কৰিলে৷ এইবাৰ ঘাইপথৰ দুয়োকাষে দেখা পালো চোতাল আৰু ফুলনি এখনেৰে সৈতে কেৱল এতলাৰ ঘৰবোৰ৷ ইংলেণ্ডৰ পৰম্পৰাগত ঘৰবোৰ সাধাৰণতেই কেইবামহলীয়া হয়৷ হয়তো মহানগৰৰ এই উপকন্ঠ অঞ্চলবোৰত এতিয়াও মাটিৰ দৰৰ জোৱাৰে গিলি পেলোৱা নাই!

আমাৰ লগে লগে এখন ৰামধেনু

আয়ানক সোধাত ক'লে,

'আয়াৰলেণ্ডৰ প্ৰায়বোৰ ঠাইত মাটিৰ দৰ ইংলেণ্ডৰ দৰে সুষম নহয়৷ মাটিৰ লগতে অঞ্চলটোৰ বহু কথাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে ক'ত মানুহে মাটি বা ঘৰ বিচাৰিব সেয়া৷ আগৰ হিংসাত্মক ঘটনাবোৰ শাম কাটিলে যদিও বেছিভাগ ঠাইত এতিয়াও ধৰ্মীয় আৰু ৰাজনৈতিক বিভেদ আঁতৰা নাই৷ ইংৰাজৰ অনুগত প্ৰটেষ্টান্ট লোকসকল আৰু জাতীয়তাবাদী কেথ'লিক লোকসকলে সিমান মিলামিছা নকৰে৷ গতিকে কিছুমান ঠাই এতিয়াও মাথোঁ কেথ'লিক আৰু কিছুমান মাথোঁ প্ৰটেষ্টান্ট হৈ ৰৈ গ'ল৷'

এইবাৰ সোঁহাতে শিলাময় পাহাৰ, বাওঁফালে সাগৰখন লৈ বাছখনে অকোঁৱা পকোৱা বাটেৰে গৈ থাকিল৷ শুকুলা ভেড়াৰ চৰণীয়া পথাৰবোৰ পাৰ হৈ কেইবাখনো সাগৰৰ পাৰৰ সৰু সৰু নগৰ দেখা পালো৷ আয়ানে ক’লে, ভেড়াপালন উত্তৰ আয়াৰলেণ্ডত জনপ্ৰিয় ব্যৱসায়৷ আয়াৰলেণ্ডৰ সাৰুৱা মাটি আৰু পৰ্য্যাপ্ত ঘাঁহনিৰ বাবে বহুতো খেতিয়কে ভেড়াপালন কৰিয়ে জীৱিকা অৰ্জন কৰিব পাৰে৷ বাটত পাই যোৱা সৰু সৰু সাগৰীয়া ঠাইবোৰৰ কাহিনীও আয়ানে বৰ শুৱলাকৈ কৈ গ’ল৷

বাছৰ পৰা দেখা পোৱা শুকুলা ভেড়াৰ চৰণীয়া পথাৰ
বতৰ ডাৱৰীয়া হৈয়ে ৰ'ল যদিও বৰষুণ নিদিয়া বাবে আমি আটায়ে সুখী হ'লো৷ এডোৰ বাট আমাক লগ দি গৈ থাকিল এখন সাতোৰঙী ৰামধেনু৷ ওলোমা দলংখন পোৱাৰ আগতে আমি পাৰ হ’লো বেলিকেছল নামৰ এখন সৰু চহৰ৷ আয়ানে ক’লে, আগতে পৰ্য্যটনৰ বাবে ব্যস্ত এখন চহৰ আছিল এই বেলিকেছল৷ কিন্তু  অৰ্থনেতিক মন্দাৱস্থাই সমগ্ৰ বিশ্বক কঁপাই যোৱাৰ সময়ত সেই উদ্যোগ ভাঙি পৰিল, বহুতো মানুহ অন্য ঠাইলৈ গুচি গ’ল জীৱিকাৰ সন্ধানত৷ অৱশ্যে এতিয়াও ইয়াত গ্ৰীষ্মকালত ভাড়াৰ বাবে বহুতো কাৰাভান ঘৰ পোৱা যায়৷ 

নিলীম সলিল ৰাশি আছে দুৰ-দিগন্ত বিয়পি
বাটৰ পৰাই সাগৰৰ সিপাৰে চকুত পৰিল ইংৰাজী এল আখৰটোৰ আকৃতিৰ এটা দীঘলীয়া দ্বীপ৷ নাম ৰ’থলিন দ্বীপ৷ প্ৰায় এশমান মানুহহে থাকে হেনো তাত৷ বেলিকেছলৰ পৰা তালৈ নিয়মীয়াকৈ ফেৰী চলে৷ তাত পাফিন চৰায়ে বাঁহ সাজেহি হেনো প্ৰতিবাৰে৷ সেইবাবে পক্ষী নীৰিক্ষকৰ বাবে এখন আকৰ্ষণীয় ঠাই৷ মোৰ ’ট্যু ডু’  তালিকাত মনতে যোগ দি থ’লো কথাটো৷ নিজ চকুৰে পাফিন চৰাই চাবলৈ পোৱাটো কেনে ভাগ্যৰ কথা হ’ব!

আইৰিছ সাগৰৰ ওপৰত ওলোমা সেঁতু

অৱশেষত আমি কেৰিক-এ-ৰিডৰ কাষ পালোগৈ৷ শাৰী শাৰী পৰ্য্যটকৰ গাড়ীৰ লগতে আমাৰ বাছো ৰ’লগৈ৷ গম পালো, তাৰ পৰা সেঁতুখন গৈ পাবলৈ বিছ মিনিট সাগৰৰ পাৰে পাৰে খোঁজকাঢ়িব লাগে৷ দলঙত উঠিবলৈ টিকট কৰি ল’লো সাত পাউণ্ডত, মানে আমাৰ হিচাপত ছশ টকা৷ 


আমি নামোগৈ মানে কিনকিনিয়াকৈ বৰষুণ এজাকো আৰম্ভ হ’ল৷ তথাপি মানুহৰ ভিৰ নকমিল৷ মানুহৰ লানি নিছিগা সোঁতত সোমাই পৰিলোগৈ৷ বাওঁফালে কেইবাফুট তলত সাগৰৰ ঢ়ৌৰ গৰ্জ্জন শুনি আৰু চাৰিওদিশৰ অপূৰ্ব প্ৰাকৃতিক দৃশ্য উপভোগ কৰি কেতিয়ানো সেঁতুৰ কাষ পালোগৈ গমকে নাপালো৷
গুগল আৰ্থত সেঁতুলৈ খোঁজেৰে অহা বাটছোৱা (ৰঙা পথটো)
মূল আয়াৰলেণ্ড আৰু কেৰিক-এ-ৰিড দ্বীপৰ শিলৰ সৰু পাহাৰ এটা সংযোগ কৰি বিশমিটাৰমান দীঘল এখন সেঁতু৷  প্ৰায় এশ ফুট তলত সাগৰৰ পানীৰ গৰ্জন! প্ৰতিবছৰে এই সেঁতুত  উঠাৰ অভিজ্ঞতা ল’বলৈ ইয়ালৈ হেনো পাঁচলাখ পৰ্যন্ত মানুহ আহে৷ প্ৰায় তিনিশ বছৰ পূৰ্বে এই সেঁতু খন চালম’ন মাছুৱৈ সকলে সাজিছিল ৷ পিছত কেইবাবৰো সেঁতুখনৰ মেৰামতি কৰিছে৷  কেৰিক-এ-ৰিড দ্বীপটোত মাথোঁ এটা ঘৰ আছে য’ত মাছুৱৈ সকল কেতিয়াবা থাকেগৈ৷ আমি যোৱাৰ দিনা বতৰ বেয়া বাবে দ্বীপটোলৈ যোৱাৰ অনুমতি নাছিল৷  
মায়াপুৰী! সাগৰৰ সিপাৰে ৰ’থলিন দ্বীপ, সন্মুখত কেৰিক-এ-ৰিড দ্বীপ
সেঁতুত উঠিবলৈ কিছু সময় ৰ’ৱ লাগে৷ এটা দল পাৰ হোৱাৰ পিছত সিপাৰে ৰৈ থকা অন্য এটা দলক উভতি আহিবলৈ দিছে৷ তাৰপিছত হে দ্বিতীয় এটা দলে আকৌ পাৰ হ’ব পাৰে৷ কিছুপৰ ৰৈ এটা সৰু দলৰ সৈতে ভৰি থ’লো ওলোমা সেঁতুখনত৷ কেইমিনিটমানৰ বাট মাথোঁ৷ কিন্তু ৰছীৰ মাজৰ সুৰুঙাৰে তললৈ চাই পঠিয়ালে বুকু কঁপি যোৱাকৈ গৰজি আছে সাগৰখনে! শ্বাসৰুদ্ধকাৰী এটা অভিজ্ঞতা!

পাৰ হৈয়ে সিপাৰৰ পৰা পিছত অহাসকলৰ ৰূপ চাই আমোদ ল’লো৷ দুগৰাকীমান বয়সস্থ মহিলাই চিৎকাৰ কৰি উঠিল সেঁতুত ভৰি দিয়েই৷ শুনিলো, কেইবাবাৰো এনেকুৱা ঘটনাও ঘটিছে য’ত এবাৰ পাৰহৈ দ্বীপটো গৈ পোৱা মানুহৰ দলঙেদি ঘুৰি আহিবলৈ সাহস নোহোৱাৰ বাবে নাৱেদি উভতাই আনিছে৷ তথাপিও সেই উত্তেজনা, সেই আবেগৰ সৈতে মুখামুখি হোৱাৰ বাসনাই এই ঠাইলৈ টানি আনিছে অসংখ্য মানুহক! 
কেৰিক-এ-ৰিড ওলোমা সেঁতু
বিখ্যাত কবি ছিমাছ হিনীৰ কবিতাতো এই সেঁতুখনে ঠাই পাইছে৷

’A lone figure is waving
From the thin line of a bridge
Of ropes and slates, slung
Dangerously out between
The cliff-top and the pillar rock.
– A Postcard from North Antrim, 1978.

আকাশ আৰু সাগৰৰ লুকাভাকুৰ মাজত সপোন সপোন লগা এটা পৰিৱেশত ওলোমা সেঁতুখনৰ অভিজ্ঞতাই অন্য সকলোৰে দৰে মোকো যেন নিমিষতে প্ৰাণোচ্ছল কৰি থৈ গ’ল৷ প’ষ্টকাৰ্ডৰ দৰে লগা সাগৰৰ মাজৰ অপূৰ্ব শিলাখণ্ড, নীলিম সাগৰ, অদুৰৰ ৰ’থলিন দ্বীপ- সকলোবোৰৰ মনোমোহা দৃশ্য হেঁপাহ পলুৱাই উপভোগ কৰিলোঁ৷  এটা বিস্মিত আৰু পৰিতৃপ্ত মন লৈ উভতনি খোঁজ দিলো বাছলৈ বুলি৷


পৰৱৰ্ত্তী খণ্ড:অবিশ্বাস্য জায়েন্টছ ক’জৱে

Sunday, 2 December 2018

অপূৰ্ব আয়াৰলেণ্ড (ষষ্ঠ খণ্ড)

গালিভাৰৰ জন্মস্থানত

বেলফাষ্ট থকাৰ সময়তে এদিন বান্ধৱী তাম্মাৰ ফোন আহিল৷ মই বেলফাষ্টত আছোঁ বুলি জানি তাই উৎসাহেৰে কৈ উঠিল,

’Don't miss the Cave Hills! তাৰ শিখৰৰ পৰা বেলফাষ্টৰ দৃশ্য চাবলগীয়া!’

বাছেৰে কেভ হিললৈ বুলি
তাম্মা যোৱাবছৰ বেলফাষ্টলৈ আহিছিল৷ দীঘলীয়াকৈ কিছু সময় কটাই ইয়াৰ চুকে কোণে ফুৰি গৈছিল তাই৷ তায়ে ক’লে, এই কেভ হিলৰে একাংশ সাগৰৰ পৰা বিয়াগোম মানুহ এজনৰ নাক যেন দেখা পাই জনাথান ছুইফটে ’গালিভাৰছ ট্ৰেভেলছ’ ৰ প্ৰেৰণা পাইছিল! ইমান দূৰ আহি গালিভাৰৰ প্ৰকৃত জন্মস্থানো নোচোৱাকৈ উভতি যামনে! গতিকে এদিন কেভ পাহাৰলৈ বুলি ওলাই আহিলো৷  

কেভ পাহাৰটো আছে বেলফাষ্টৰ উপকন্ঠত৷ গুগুল মেপৰ নিৰ্দেশনা মতে আপাৰ কুইন ৰ’ডত  এক নম্বৰ বাছত উঠিলোগৈ৷ ইংলেণ্ডৰ দৰেই দুমহলীয়া বাছ৷ ড্ৰাইভাৰজনক ক’লো, কেভ হিললৈ যাব খোঁজো৷ তেওঁ ক’লে, নৰ্থ চাৰ্কোলাৰ ৰ’ডৰ ষ্টপ পালে বাছৰ সন্মুখলৈ আহিবলৈ৷ তেতিয়া তেঁৱে দেখুৱাই দিব ক’ৰ পৰা কেনেকৈ যাব লাগে৷ 

বাছেৰে কমেও আধাঘন্টাৰ বাট৷ গতিকে ওপৰৰ মহলাত একেবাৰে সন্মুখৰ আসনত আৰামৰে বহি ল’লোগৈ৷ সন্মুখৰ পৰা ভালকৈ সকলোবোৰ চাই যাব পাৰিম বুলিয়ে৷ 

চিটি চেন্টাৰৰ পৰা ওলাই বাছখন আহল-বহল ঘাইপথেৰে আগবাঢ়িল৷ শৰতক আদৰি সোণাৰু হালধীয়া হৈ পৰা বাটৰ দুয়োকাষৰ গছবোৰে পিছলৈ বাট বুলিলে৷ বাটত কেইবাটাও আকৰ্ষণীয় ষ্ট্ৰীট আৰ্ট চকুত পৰিল৷ ব্ৰিটেইনৰ বহুতো মহানগৰত মন কৰিছোঁ, বেৰঙী চুক কোণবোৰ আকৰ্ষণীয় কৰি পোহৰাই তুলিবলৈ কাউন্সিল (আমাৰ তাৰ পৌৰসভাৰ দৰে)-এ ষ্ট্ৰীট আৰ্টক মাধ্যম কৰি লৈছে৷ মহানগৰখন দেখিবলৈতো ধুনীয়া হয়ে, লগতে এইবোৰ পৰ্য্যটনৰো এটা উৎস হৈ পৰে৷
বেলফাষ্টত শৰতৰ আগমণ
ওপৰৰ পৰাই মাজে মাজে বাছ ষ্টপবোৰ মন কৰি গ’লো৷ ইংলেণ্ডৰ দৰেই ইয়াৰো বাছবোৰৰ প্ৰত্যেকটো আসনত ’ষ্টপ’ চুইছ থাকে৷ বাছ ষ্টপ পোৱাৰ আগতে কোনোবাই সেইটো টিপিলেহে বাছখন ৰখায়৷ নামিবলৈ বা উঠিবলৈ কোনো যাত্ৰী নাথাকিলে নিৰ্ধাৰিত ষ্টপবোৰতো বাছ নৰয়৷ গতিকে ড্ৰাইভাৰজনে কোৱাৰ দৰেই নিৰ্দিষ্ট ষ্টপ পোৱাৰ পিছত তললৈ নামি গৈ তেওঁৰ কাষত থিয় দিলোগৈ৷ তেওঁ মিহিকৈ হাঁহি মাত লগালে,

’Your stop is right after this one.'

নামিবৰ পৰত তেওঁ ক’লে,

’সেই যে সন্মুখত ব’ৰ্ডখন দেখিছা, তাৰ পৰা বাওঁহাতে পোনে পোনে ওপৰলৈ গৈ থাকিলেই পাবাগৈ৷’


বেলফাষ্ট দুৰ্গ
তেওঁ কোৱাৰ দৰেই ওপৰলৈ দহমিনিট মান খোঁজকাঢ়িলো৷ বাটৰ দু্য়োফালে আটোমটোকাৰি ঘৰ কিছুমান৷ প্ৰায়বোৰৰে সন্মুখত অকণমানকৈ ফুলনি৷ ইয়াত ঠাইৰ অভাৱ কাৰণেই নেকি মানুহে বৰ পৰিকল্পিতভাৱে ঘৰৰ বাহিৰে-ভিতৰে সকলোবোৰ ঠাই ব্যৱহাৰ কৰে৷ সেয়ে অকণমান ঠাইতে বিচৰা সকলোবোৰ কৰি লোৱাৰ উদাহৰণ ঘৰে ঘৰে দেখা পাওঁ৷

কিছুদূৰ গৈয়ে এখন গেইট পালোগৈ৷ কেভ হিল কান্ত্ৰি পাৰ্কৰ সীমা তাৰ পৰাই আৰম্ভ হৈছে৷ বিশাল অঞ্চলটোৰ ভিতৰতে আছে বেলফাষ্ট দুৰ্গ, উদ্যানখন আৰু সমগ্ৰ পাহাৰটো৷ প্ৰথমেই দুৰ্গটোলৈকে আগবাঢ়িলো৷ 

এখন সৰু উদ্যানেৰে প্ৰকাণ্ড দুৰ্গটো৷ গম পালো নৰ্মানসকলে আঠশ বছৰ পুৰ্বে বনোৱা বেলফাষ্ট দুৰ্গটো জুইত ধ্বংস হোৱাৰ পিছত এইটো দুৰ্গ তিনিশ বছৰৰ আগতেহে নিৰ্মাণ কৰি উলিয়াইছে৷ দুৰ্গটোত এতিয়া সংগ্ৰহালয় আছে, লগতে বিয়া, পাৰ্টি আদিও হয়৷

ভিতৰলৈ নগৈ সন্মুখৰ উদ্যানখনতে কিছুপৰ বহিলো৷ তাৰ পৰা বেলফাষ্ট মহানগৰৰ সৈতে আইৰিছ সাগৰৰ মনোমোহা দৃশ্য চাই ভাল লাগিল৷ ক্ষন্তেক পিছতে ওলাই আহিলো মোৰ মূল লক্ষ্যস্থানলৈ বুলি৷ 

কেভ হিলৰ বিভিন্ন পথৰ মেপ
দূৰ্গৰ ওচৰতে এখন মেপ দেখা পাই পাহাৰৰ ট্ৰেকিং পথকেইটা ভালদৰে চাই ল’লো৷ ইচ্ছা অনুযায়ী তিনিটা পথ লোৱাৰ সুবিধা আছে- ষ্টেট ট্ৰেইল, কেভ হিল ট্ৰেইল আৰু কেছ’ল ট্ৰেইল ৷ তিনিওটাৰ ভিতৰত আটাইতকৈ দীঘল আৰু প্ৰত্যহ্বানমূলক ট্ৰেইল হ’ল কেভ হিল ট্ৰেইলটো৷ সাত কিলোমিটাৰ জুৰা এটা বৃত্তাকাৰ পথ৷ কিন্তু এইটোৰে গ’লেহে প্ৰায়বোৰ আকৰ্ষণীয় ঠাই চাবলৈ সুবিধা পাম৷ সেয়ে ঠইক কৰিলো, দিনটো হাতত আছে যেতিয়া সেই বাটেৰেই যাওঁ৷




পাইনৰ কাঠনি
ঠায়ে ঠায়ে থকা সেউজীয়া কাড় চিনবোৰ অনুসৰণ কৰি আগবাঢ়িলো৷ নিজম নিতাল পৰিৱেশ৷ মাজে মাজে চৰাইৰ কিছৰ মিছিৰ৷ শৰতক আদৰি প্ৰায়বোৰ গছেই ৰং সলাইছে৷ শীতৰ বাবে যা-যোগাৰ আৰম্ভ কৰিছে৷ প্ৰথমে কিছু জোপোহা গছৰ অৰণ্যৰ মাজেৰে গৈ পাইন গছৰ কাঠনিত সোমালোগৈ৷ মাজে মাজে দুই এজন মানুহ দেখা পালো৷ ওপৰৰ পৰা নামি আহি আছে৷ সকলোৱে ’হাই-হেল্ল’ কৈ মাতি দি থৈ গ’ল৷ 

পাইনৰ কাঠনিৰ পৰা ওলাই এডোখৰ সৰু মুকলি সমতল৷ ঘাঁহনিৰে ভৰা৷ ইয়াত এইবোৰক মোৰলেণ্ড বুলি কয়৷ চূণশিলৰ খনি এটাও চকুত পৰিল৷  চাৰিওফালে চাই আপ্লুত হৈ পৰিলো৷ পৰিস্কাৰ আকাশ নহ’লেও ডাৱৰৰ লুকাভাকুৰ মাজেৰে এফালে দেখা পালো বেলফাষ্ট মহানগৰখন, আনফালে আইৰিছ সাগৰ! কি অপূৰ্ব দৃশ্য!

কেভ হিলৰ তলত বেলফাষ্ট মহানগৰ
কিছুপৰ ফটো লোৱাত ব্যস্ত হৈ পৰিলো৷ এইখিনিৰ পৰা কিছু থিয় পাহাৰটো৷ গতিকে কিছু ওপৰলৈ বগাব লগা হ’ল৷ অৱশ্যে সাগৰৰ নিৰ্মল বতাহজাকে বাৰে বাৰে দেহ-মন সতেজ কৰি গ’লহি৷ এফালে এখন বেঁৰা দেখা পালো৷ বেঁৰাৰ সিপাৰে কেইটামান গৰু৷ হয়তো কাৰোবাৰ ব্যক্তিগত ফাৰ্ম৷ তাৰ কাষে কাষে ঘাঁহনিৰে কিছুদূৰ খোঁজ দিয়ে দেখা পালো মেকআৰ্টৰ দুৰ্গটো (McArt’s Fort)৷ কেভ পাহাৰৰ শিখৰ এই মেকআৰ্টৰ দুৰ্গ৷ এসময়ত এই দূৰ্গৰ পৰাই বেলফাষ্টৰ প্ৰতিৰক্ষাৰ বাবে বহুতো যুদ্ধ হৈছিল হেনো৷  
মেক আৰ্টৰ দুৰ্গৰ পৰা দৃশ্য
দুৰ্গটোৰ অকণমান সমান ঠাই৷ শিখৰ বাবে বতাহৰ জোৰো বহুত৷ তেনেকৈয়ে কাণ-মূৰ ঢ়াকি বহুপৰ তাতে বহি ৰ’লো৷  তলৰ পুতলাঘৰ যেন দেখা দিয়া মহানগৰৰ অট্টালিকাবোৰ, বাটেৰে অহৰহ চলি থকা গাড়ী-মটৰ,  পাৰাপাৰহীন সাগৰ চাই চাই কি যে এক অনুভৱে মোক জোকাৰি গ’ল! সেই ব্যস্ত পৃথিৱীৰ পৰা বহু দূৰৈত এই নিৰিবিলি শান্ত পাহাৰৰ বিশালতাইহে যেন উপলব্ধি কৰাই দিলে, কিমান ক্ষুদ্ৰ এই জীৱন আৰু জীৱনৰ পোৱা নোপোৱাৰ হিচাপবোৰ! জীৱনটো নিৰপেক্ষভাৱে চাবলৈ বহুসময়ত কিজানি প্ৰয়োজন হয় দৈনন্দিন জীৱনৰ পৰা ক্ষন্তেকীয়া দুৰত্বৰ৷ প্ৰয়োজন হয়, হৃদয়ৰ কোলাহলবোৰক বাট এৰি দিবলৈ এসাগৰ মৌনতা আৰু দেহৰ ভিতৰে বাহিৰে প্ৰশান্তিৰ ধল বোৱাই আনিব পৰা এনেকুৱা এজাক বতাহৰ৷ কিয় জানো, এনে মুহুৰ্ত্তবোৰত নিজকে খুউব ভাগ্যৱান যেন লাগি যায়! ইচ্ছা হ’ল বুলিয়েই যে গুচি আহিব পাৰোঁ এনেকৈয়ে প্ৰকৃতিৰ কোলালৈ আৰু নিজৰ মাজলৈ! কোনো দিশতে কাৰো ওচৰত কৈফিয়ৎ নিদিয়াকৈ কেৱল নিজৰ যুক্তি-ভাৱনাৰে জীয়াই থাকিব পৰাটোৱেটো আজিৰ দিনত আটাইতকৈ টান কাম!
ডেভিলছ পান্সবাউল ঠাইখন
মেকআৰ্টৰ দুৰ্গৰ পৰাই দেখিলোঁ থিয় পথ এটাৰে বাওঁহাতে নামি গ’লে দুটামান গুহা৷ মনত পৰিল, মেক আৰ্টৰ দুৰ্গৰ পৰা ঘপকৈ নামি আকৌ গুহাৰ ওচৰত ওপৰলৈ যোৱাত বাতিৰ দৰে দেখাৰ কাৰণে এই ঠাইডোখৰৰ নাম  ’Devil’s Punchbowl’৷ বিপৰীতফালৰ পৰা কিছুমান মানুহ ওপৰলৈ আহি গুহাবোৰ চোৱা দেখা পালো৷ কিন্তু এইফালৰ পৰা কোনোৱে চোন যোৱা নাই৷ হয়তো নামি যোৱা পথটো খুউব থিয় বাবে৷ 
কেভ হিলৰ গুহা


কাঠনিৰ মাজেৰে
মুকলি মন এটা লৈ সেইবাটেৰেই মই নামি গ’লো৷ ভবাৰ দৰে পথটো কঠিন যেন নালাগিল৷ কেইমিনিটমানৰ ভিতৰতে গুহা কেইটা পালোগৈ৷ পথৰ শেষৰ গুহাটোৰ ওপৰতো আৰু দুটা গুহা৷ যুদ্ধৰ সময়ত হেনো ইয়াতে সৈনিকবোৰে ৰচদ-পাতি লুকুৱাই ৰাখিছিল৷ ভিতৰখন জুমি চাওঁ বুলিয়ে গুহাটোৰ মুখখনলৈ উঠিবলৈ বৃথা চেষ্টা এটা কৰিলো৷ শিলবোৰ খুউব পিছল হৈ আছিল৷ কেনেবাকৈ পিছল খালে সহায় কৰিবলৈ আশে পাশে কোনো মানুহো নেদেখিলো৷ অগ্যতা সেই ইচ্ছা বাদ দিবলৈ বাধ্য হ’লো৷

তাৰ পৰা নামিয়ে আকৌ অ’ক আৰু পাইনেৰে ভৰা কাঠনি এখনত সোমাই পৰিলো৷ এইটো বাটত যথেষ্ট মানুহৰ আহ-যাহ৷ হয়তো ইয়াৰ পৰাই অন্য ঠাইতো ওলাবগৈ পাৰি৷ মাউন্টেইন বাইক লৈ ওপৰলৈ চলাই যোৱা ডেকা ল’ৰাৰ দল এটাও লগ পালো৷ তাৰ বাহিৰে প্ৰায়ভাগ কুকুৰ লৈ অহা বৃদ্ধ, মহিলা আৰু আদহীয়া মানুহ৷ কুকুৰ যেন ইয়াৰ যান্ত্ৰিক জীৱনবোৰত প্ৰাণচাঞ্চল্য ধৰি ৰখাৰ একমাত্ৰ ভৰসা৷ কেতিয়াবা ভাৱ হয়, সকলোৱে যেন নিজৰ পোহনীয়া কুকুৰটোলৈকে এৰি দিয়ে সকলো আবেগ- জীৱনৰ হা-হুতাহ, সুখ-দুখ আৰু হেঁপাহ৷ 



তললৈ নমাৰ বাবেই কিজানি কম সময়তে উভতি আহি বেলফাষ্ট দুৰ্গৰ ওচৰ পালোহি যেন লাগিল৷ বেলফাষ্টত সন্ধিয়া নামিবৰ হৈছে তেতিয়া৷ এটা পৰিতৃপ্ত মন লৈ বাছৰ বাবে ষ্টেণ্ডত ৰ’লোগৈ৷ মহানগৰমুখী বাছখন আহিবলৈ তেতিয়াও কিছু সময় বাকী৷
কেভ হিলত শৰত