প্ৰজাপতি (চুটিগল্প)

অৱশেষত ঘৰখনে কেকোঁৰা চেপাদি প্ৰশান্তক চেপা মাৰি ধৰিলে৷ এইবাৰ ব'হাগতে বিয়াখন পাতিব লাগে৷ কেৰিয়াৰ হৈ থাকিব, কিন্তু বয়স ৰৈ নাথাকে। বিয়াৰ বয়স উকলি গ’লে মনে মিলা ছোৱালী পাবলৈকে টান হ’ব৷ 

মনে মিলা ছোৱালী! 

প্ৰশান্তৰ হাঁহি উঠে৷ মাক-খুড়ীয়েকহঁতে ছোৱালীৰ ৰূপ-গুণ, পৰিয়ালৰ আঁতি গুৰি সকলো প্ৰথমে চালি-জাৰি চাব। তাৰপিছত তালৈ বুলি আগবঢ়াই দিব কোনোবা বীণা, নমিতা বা পূৰৱীক। ক'ব, এইজনী ছোৱালীৰ লগতে তোৰ মন মিলিব বুলি ভাৱিছোঁ। 

ধেৎ! এনেকৈ জানো কাৰোৱাক নিমিষতে আপোন কৰি ল'ব পাৰি? 

বত্ৰিছটা বসন্তই ৰুকি ৰুকি খন্দা তাৰ হৃদয়ৰ নিভৃত গলিবোৰ এনেকৈয়ে জানো উদঙাই দিব পাৰি? 

কথাবোৰ ভাবিবলৈকে সি অসহজ পায়৷ 

আবেলি কলেজৰ পৰা আহি প্ৰশান্ত পোনেই খোৱা টেবুলত বহেহি। ইটো সিটো খোৱা বস্তু যতনাই দি মাকো তাৰ সন্মুখৰ চকীখনতে বহি লয়। প্ৰসংগ থাকক বা নাথাকক মাকে কিবাকৈ কথাৰ পাক নি প্ৰায়ে বিয়াৰ কথা পোৱাইগৈ। ভাতৰ টেবুলতে সুযোগ পালে কেতিয়াবা ইখনৰ পিছত সিখনকৈ ফটো দেখুৱায়, ছোৱালীৰ ৰূপ-গুণৰ বিৱৰণ দিয়ে। সি 'ওঁ আঁ' কৈ কোনোমতে শুনি থাকি যিমান পাৰি খৰকৈ ভাতৰ গৰা মুখলৈ নিয়ে। খাই উঠাৰ পিছত মাকৰ কথা শেষ হওক বা নহওক একমুহূৰ্তও পলম নকৰাকৈ প্ৰশান্ত কেনিবা আঁতৰ হয়।

মাকৰ মুখখন গোমোঠা হৈ আহে। তথাপি তাক কয়,

'এবাৰ অন্তত: লগ কৰি চাচোন। ফটোৱে মানুহে কেনেকুৱা নিজেই ভালকৈ বুজি ল'ব পাৰিবি।' 

এনেকুৱা সময়ত সি কেতিয়াবা মাকৰ মুখতে ধৰি কৈ পেলায়,

'কিয়,আগতেচোন ছোৱালীৰ পৰা যিমান পাৰি দূৰৈত থাকিবলৈ সকীয়াইছিলা! এতিয়াযে ইজনীৰ পিছত সিজনী ছোৱালীক লগ কৰিবলৈ ঠেলি হেচুঁকি আছা?'

সি মাকক সঁচাই অভিযোগ কৰে নে নিজৰ অপৰাধবোধৰ ভাৰখন কমোৱাৰ চেষ্টা কৰে নিজেই ধৰিব নোৱাৰে। মাক-দেউতাকৰ যে তাৰ বিয়াখনক লৈ ইমান হেঁপাহ। কিন্তু সঁচাই, তাৰচোন অকণোৱে ইচ্ছা নাযায় সেই ফটোৰ গৰাকীক লগ পাবলৈ। কৌতুহল নহয় এনেকৈয়ে আপোন হ'ব খোজা সেই অচিনাকি নাৰীৰ বিষয়ে জানিবলৈ। 

কেতিয়াবা সি নিজকে প্ৰবোধ দিয়ে। সৰুৰে পৰা মাকহঁতে ছোৱালীৰ পৰা আঁতৰত থাকিবলৈ কত যে সকীয়নি-বাধা-নিষেধ জাৰি কৰিছিল! সেইবোৰেই হয়তো বৰ দকৈ শিপালে। সেই জহতে কিজানি তাৰ ৰোমাণ্টিক আবেগ-অনুভূতিবোৰ সাৰ-পানী নাপাই অকালতে লেৰেলি গ'ল।

মাকে পিছে সেই অভিযোগ মুঠেই গ্ৰাহ্য নকৰে।

'তোৰ ভালৰ কাৰণেই সেয়া কৰিছিলোঁ। তেতিয়া পঢ়া-শুনা নকৰি ছোৱালীৰ লগত প্ৰেম কৰি ফুৰা হ'লে তোৰ জানো কিবা উন্নতি হ'লহেঁতেন?' কৈয়ে তেওঁ উচাট মাৰি কোঠাৰ পৰা ওলাই যায়।

আস্‌, কি লেঠা! 

সিদিনা সন্ধিয়াৰ আড্ডাত প্ৰশান্তৰ অভিযোগৰ সীমা নাথাকিল। চিত্ৰলেখা উদ্যানৰ ওখ চাপৰ বাটটোত তাৰ সৈতে খোজ দি ধ্ৰুৱই সেয়া নিৰৱে শুনি গ'ল। 

শৰতৰ ফৰকাল বতৰ যদিও অলপীয়াকৈ ঠাণ্ডা পৰিছে। ধ্ৰুৱই তাৰ ক'লা ফ' লেডাৰ জেকেটটোৰ চেইনডাল ওপৰলৈকে মাৰি ল'লে। জিনছ পেণ্টটো পিন্ধি আহি ভাল কৰিলে, ভাবিলে সি। ঘৰলৈ উভতাৰ পৰলৈ যথেষ্ট ঠাণ্ডা পৰিব কিজানি। প্ৰশান্তই হয়তো কলেজলৈ যোৱাৰ ভাগেৰেই ওলাইছেহি। তাৰ দেহত পাতল নীলা চাৰ্ট আৰু ক'লা ফৰমেল ট্ৰাউজাৰ। কথাৰ মাজে মাজে নৈপৰীয়া বতাহজাকে তাৰ ফিৰফিৰিয়া চুলিখিনি খেলিমেলি কৰি দিছেহি। ধ্ৰুৱৰ সেয়া চকুত পৰিছে। তাৰ  বেছব'ল কেপটো খুলি প্ৰশান্তক দি দিব নেকি সেয়াও ভাৱিছে। পিছে  প্ৰশান্তৰ সেইবোৰলৈ সিমান ধ্যান নাই। সি মাথোঁ অনৰ্গল কথা কৈ গৈছে।

'ক'চোন ধ্ৰুৱ! সৰুৰে পৰা আমি লোকৰ চকুত ভাল ল'ৰা হৈ থাকিবলৈকে অহৰহ লাগি থকা নাছিলোঁনে? ছোৱালী চোৱা বা ছোৱালীৰ লগত কথা পতা মানেই নষ্ট হৈ যাম বুলি সাংঘাতিক ভয় নাছিলনে?' 

ধ্ৰুৱই মূৰ দুপিয়ালে। মনত আছে তাৰ। সকলো মনত আছে। সেই যে স্কুলত অঘাইতং ৰাণাহঁতে ছোৱালীৰ নাম ল’লেই দুয়ো নুশুনাৰ ভাও জুৰি আড্ডাৰ পৰা থিতাতে আঁতৰ হৈছিল৷ গাঁৱৰ ল'ৰাবোৰে নাচনীৰ সৈতে ৰাতি বিহু কৰোঁতে সিহঁতে মূৰ গুঁজি আছিল উচ্চগণিতৰ পাঠত। 

ধ্ৰুৱই হাঁহি হাঁহি ক'লে, 

'মনত আছেনে কলেজত যে  সদায় ক্লাছৰ শেষত তোৰ বাবে নয়নমণি ৰৈ থাকিছিল? আৰু তাইৰ লগত একেলগে ঘৰলৈ যাব লাগিব বুলি ভয়তে তইযে দৌৰাদৌৰিকৈ ক্লাছৰ পিছদুৱাৰেদি বাহিৰ হৈছিলি?'

এইবাৰ প্ৰশান্তয়ো হাঁহি পেলালে। পঢ়া-শুনাই, স্বভাৱে চৰিত্ৰই সুখ্যাতিৰ মুকুট পিন্ধি সি কলেজত ভৰি থৈছিল৷ লগৰ ছোৱালীবোৰ ক্ষন্তেকতে যেন তাৰ গুণমুগ্ধ হৈ পৰিছিল৷ তাৰ চাৰিওকাষে জুমাজুমি কৰি সিহঁতে হাঁহো হাঁহো কৰিছিল৷ 

পিছে তেতিয়া প্ৰশান্তৰ এটাই লক্ষ্য। মাক-দেউতাক আৰু পৰিয়ালৰ আশাবোৰ পূৰাই ভাল ৰিজাল্ট কৰা। যৌৱনৰ আমনিক চল দিয়াৰ তেতিয়া কোনো অৱকাশেই নাছিল। 

কিছুদুৰ গৈয়ে বিশাল পুখুৰীটোৰ সন্মুখৰ বেঞ্চ এখনত প্ৰশান্ত হঠাৎ বহি পৰিল। তাৰ যেন বৰ ভাগৰ লাগিছে। চছমাযোৰ খুলি লৈ সি সন্মুখৰ জিলমিলীয়া পানীখিনিলৈ চাই ৰ'ল। তাৰ লগতে ধ্ৰুৱও থমকি ৰ'ল। বেঞ্চখন পৰিস্কাৰ হয় নে নহয় এবাৰ চালে। অগ্যতা পকেটৰ পৰা ৰুমালখন উলিয়াই বেঞ্চত পাৰি লৈ সি প্ৰশান্তৰ কাষতে  বহি পৰিল। 

'সেই নয়নমণি এতিয়া ঘোৰ সংসাৰী বুজিছ। এহাল ল'ৰাছোৱালীৰ মাক।' প্ৰশান্তই ক'লে।

'তই কেনেকৈ জানিলি?' কথাষাৰ সুধিলে যদিও ধ্ৰুৱই নিজেই তাৰ উত্তৰো পালে। 

তথাপি প্ৰশান্তই ক'লে,

'ফে'চবুকৰ মহিমাত লগৰ কোনে নিজাকৈ ঘৰ সাজিলে, ক'ত চাকৰি পালে, কেইটা ল'ৰা-ছোৱালীৰ মাক-দেউতাক হ'ল সব গম পাই থাকোঁ।ভাল ল'ৰা বোলাই থাকি আমি দুটাহে এতিয়াও ডঙুৱা হৈ আছোঁ বুজিছ।'

'মোকো তোৰ লগতে কিয় যুটি লৈছ?'  ধ্ৰুৱই যেন প্ৰতিবাদ কৰিবলৈ বাধ্য হ'ল। 'ঘৰত কেতিয়াবাই কৈ দিছোঁ বিয়া-বাৰু পাতি সংসাৰী হোৱাৰ একো সপোন নাই মোৰ।'

'তোৰেই ভাল দে। ঘৰৰ পৰা একো হেঁচা নাই। নিজাকৈ আৰামত বেচ্চেলৰ জীৱন কটাইছ।' 

'চাকৰিটোৰ জহতহে ইয়াত ঘৰ ল'ব পাৰিলোঁ বুজিছ। নহ'লে মা-দেউতাই কৈয়ে থাকে 'আমাৰ লগতে গুৱাহাটীৰ ঘৰত থাকহি' বুলি।' গুৱাহাটীৰ ঘৰখন এৰি অহা সময়ৰ মাক-দেউতাকৰ অভিমানী মুখ দুখন ধ্ৰুৱৰ চকুত ভাঁহি উঠিল। 

নাই, সেই দোষী ভাৱটোক লাই দিব নোৱাৰি। দেউতাকৰ চাকৰিৰ ট্ৰেন্সফাৰ বুলি এমাহৰ ভিতৰতে সিহঁতৰ পৰিয়ালটো তেজপুৰ এৰি গুচি গৈছিল। নতুনকৈ গুৱাহাটীত ঘৰ পাতিছিলগৈ। সেই সময়ত তাৰোতো বুকুখন বিষাই উঠিছিল! মাক-দেউতাকে জানো তাৰ উমান পাইছিল!

'প'ষ্ট অফিচৰ চাকৰিটোয়ে তোক তেজপুৰলৈ ঘুৰাই আনিলে বুলিহে। নহ'লে মোৰ স্কুল-কলেজৰ লগ বুলিবলৈ ইয়াত এতিয়া কোনোৱে নাই। গোটেইবোৰ দিহিঙে দিপাঙে গ'লগৈ।মইহে এটাই ল'ৰা বুলি কেতিয়াও ঘৰ এৰিব নোৱাৰিলোঁ। এতিয়া দিনে ৰাতিয়ে মা-দেউতাৰ পৰা কথা শুনি থাকিব লাগে। কলেজৰ চাকৰিটো স্থায়ী নোহোৱাক লৈ। বিয়াখন নপতাক লৈ।'  

প্ৰশান্তই এটা দীঘল হুমুনিয়াহ কাঢ়িলে। তাৰ গালে-মুখে ওলমি ৰ'ল কিছু হতাশা, কিছু অৱসাদ।

'হ'ব দে। সময়ত সব হৈ যাব। এতিয়াওতো ক'বলৈ কলেজৰ প্ৰফেছাৰেই তই। ভাৱচোন, আমি পঢ়া কলেজখনতে এতিয়া তই নিজে পঢ়াৱ, সেয়াও জানো কম গৌৰৱৰ কথা! কিমানে সেয়া কৰিব পাৰিছে?'

প্ৰশান্তৰ মনটো শৰতৰ আকাশখনৰ দৰে কিছু মুকলি হৈ পৰিল। এইকাৰণেইতো ধ্ৰুৱ তাৰ ইমান আপোন। মুহূৰ্ততে যেন সি তাক বুজিব পাৰে, ক'লা ডাৱৰ ফালি তাৰ মনটো উজ্বলাই তুলিব পাৰে। 

ইতিমধ্যে চিত্ৰলেখা উদ্যানৰ সিপাৰে ৰান্ধনি বেলিটো ডুবিব ধৰিছে। পুখুৰীৰ পানীত ঢৌ তুলি থকা নাওবোৰ লাহে লাহে পাৰত ৰ'লহি। উদ্যানৰ সেউজীয়াৰ মাজত থোপাথোপে আন্ধাৰৰ কণাবোৰ সোমাই পৰিলহি। 

'উভতো আৰু ব'ল।' প্ৰশান্তই ধ্ৰুৱৰ কান্ধত বাওঁহাতখন লাহেকৈ থৈ ক'লে। 

ধ্ৰুৱৰ ইচ্ছা হ'ল এনেকৈয়ে কিছুপৰ ৰৈ যোৱাৰ। ঠিক এনেদৰেই বহি থাকি নীৰৱে চিত্ৰলেখা উদ্যানত আন্ধাৰৰ খেলা চোৱাৰ। কিন্তু একো নকৈ সিও প্ৰশান্তৰ লগতে বহাৰ পৰা উঠিল।

সন্ধিয়াৰ ট্ৰেফিকৰ যান্ত্ৰিক কোলাহলৰ মাজেৰে দুয়ো দুফালে বাট বুলিলে। ঘৰলৈ বুলি। 

পিছদিনা সন্ধিয়া ডাকঘৰৰ পৰা আহি ধ্ৰুৱই দেখে, তাৰ ভাড়াঘৰৰ দুৱাৰ খোলা! বহা-কোঠাৰ মুগাৰঙী চোফাখনত কেইবাটাও কুশ্বন আৰামকৈ পাতি লৈ প্ৰশান্ত থম্থ‌ম্‌কৈ বহি আছে।

'কেতিয়া আহিলি? মোৰ ঘৰত এনেকৈ সময়ে অসময়ে শিবিৰ পাতিবলৈ তোক ঘৰৰ চাবি দিয়া নাছিলোঁ নহয়!' জোতাযোৰ খুলি খুলি ধ্ৰুৱই বাৰাণ্ডাৰ পৰাই কৃত্ৰিম খঙেৰে ক'লে।

প্ৰশান্তই যেন সেয়া নুশুনিলেই। চিন্তাক্লিষ্ট মুখ এখনেৰে সি ক'লে, 'এইবাৰ কথা বিষম বুজিছ! ঘৰত নতুন নাটক! তই নহ'লে নোৱাৰিছোঁ এইবাৰ।'

ধ্ৰুৱই এটা অবুজ চাৱনিৰে চালে তালৈ। ইতিমধ্যে প্ৰশান্ত পাকঘৰ পালেগৈ। যাওঁতে কৈ গ'ল,

'গাখীৰ চাহ খাবি নে ফিকা খাবি ক। আজি মোৰ স্পেচিয়েল চাহ কৰি খুৱাম। লগত খাবলৈ গৰম গৰম পকৰিও আনিছোঁ।'

ধ্ৰুৱই বুজিলে আজি অন্যদিনাৰ দৰে ক'ৰবালৈ একেলগে ওলাই যোৱাৰ মুড নাই প্ৰশান্তৰ। আজি তাৰ ভাড়াঘৰতে সন্ধিয়াৰ আড্ডাৰ আয়োজন। 

অগ্যতা সি চাহৰ ফৰমাইচ দি লৈ মুখ হাত ধুলেগৈ। অফিচৰ কাপোৰ সাঁজ সলাই বহা কোঠাত সোমাইহি মানে প্ৰশান্তই চাহ-পকৰি সকলো আনি কাঁচৰ ঘুৰণীয়া টেবুলখনতে থৈছেহি। 

সৰু বহা কোঠাটোৰ প্ৰায়খিনি ঠাই চোফা আৰু কাঁচৰ টেবুলখনেই আগুৰি আছে। এচুকত মাথোঁ এটা ওখ কিতাপৰ আলমাৰি। তাতে সৰুৰ পৰা ডাঙৰ আকাৰলৈ কিতাপবোৰ থিয়কৈ সজাই থোৱা আছে। তাৰ বিপৰীত মূৰত ফ্ৰেডী মাৰ্কিউৰিৰ এখন লাইফচাইজ ফটো।

গুৱাহাটী এৰি আহি ধ্ৰুৱই এই ভাড়াঘৰ লোৱা দুবছৰ হ'ল। কিন্তু সেই ফটোখনৰ বাহিৰে গোটেইবোৰ ৱাল উকা। সেই ফটোখনো প্ৰশান্তইহে আনি অঁৰি দিছিলহি। ধ্ৰুৱৰ কোনোবা এটা জন্মদিনৰ উপহাৰ হিচাপে। কৈছিল, 'একো নাথাকিলেও তোৰ প্ৰিয় মানুহজনৰ ফটোখন থকাটো দৰকাৰী।'

পকৰিত কামোৰ মাৰি লৈ ধ্ৰুৱই সুধিলে, 'ক' এতিয়া! এইবাৰ কিহৰ নাটক চলিছে?'

প্ৰশান্তই উঠি গৈ বেকপেকৰ পৰা লেপটপটো উলিয়াই আনিলে। 

'মাৰ এইবাৰ ভাবুকি, মেট্ৰিম'নিয়েল চাইটত মোৰ প্ৰফাইল খুলিব লাগে। মই নুখুলিলে মাই নিজে মোৰ নামত খুলিব হেনো!'

ধ্ৰুৱই চৰ্চ‌ৰনি খালে। গৰম চাহে তাৰ আগজীভাখন পুৰি গ'ল। চাহৰ কাপটো প্ৰশান্তই থাপ মাৰি ধৰাতহে লেপটপটো গৰম চাহৰ পৰা বাচিল।

'কথাটো শুনি মোৰো একেই অৱস্থা হৈছিল বুজিছ। মাহীৰ ছোৱালী ৰিমলীৰ বুদ্ধি এইবোৰ। তাইৰ লগৰ কাৰোৱাৰ এনেকৈয়ে ভাল দৰা ওলাইছিল হেনো।' প্ৰশান্তই লেপটপটো লৈ গৈ কিছু আঁতৰত বহি লৈ ক'লে।

'কৰ আকৌ তেন্তে। মই কি কৰিব লাগে?' ধ্ৰুৱৰ মাতত অলপ বিৰক্তিৰ ছিটিকনি।

'তই কি কৰিব লাগে মানে? তোৰ বাহিৰে মোক কোনে বেছি ভালকৈ জানে বা বুজে ক'চোন। মাৰ পৰা তত নাপাই প্ৰফাইল খুলিবলৈকে ওলাইছিলোঁ। কিন্তু খোলাৰ আগতেই যিমানবোৰহে প্ৰশ্ন সুধিলে মোৰ মূৰ ঘুৰাই গ'ল।'

কৈ কৈ প্ৰশান্তই লেপটপৰ স্ক্ৰীণত সেই পৃষ্ঠাটো উলিয়ালে।  ধ্ৰুৱই যেন উপায়ন্তৰ হৈহে চালে। 

সৌ সিদিনা ধ্ৰুৱই ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ পাৰত তুলি দিয়া ফটোখন ক্ৰপ কৰি প্ৰশান্তই প্ৰফাইলত দিছে। ৰাঙলী আকাশ আৰু ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ ঢৌবোৰ পিঠিত লৈ প্ৰশান্তই হাঁহি আছে। অন্য দিনাৰ দৰেই হাঁহিৰ লগে লগে তাৰ দুচকুত তিৰবিৰণি উঠিছে। কিন্তু প্ৰফাইল ফটোখনৰ পিছতে অহা শাৰী শাৰী প্ৰশ্নৰ উত্তৰ এতিয়াও উকা। 

'দেখাত সাধাৰণ যেন লগা প্ৰশ্ন। কিন্তু উত্তৰ বিচাৰি মোৰ নাজল-নাথল অৱস্থা হৈ গৈছে বুজিছ! মোৰ কি ভাল লাগে? কেনেকুৱা জীৱনসংগী বিচাৰোঁ?' প্ৰশান্তই ধ্ৰুৱৰ পৰাহে উত্তৰ বিচাৰিলে যেন।

'কিয় অতদিনে ঘৰৰ পৰা ছোৱালী বিচাৰি আছে। তোক জানো এইবোৰ সোধা নাই?'

'নাই সোধা। কইনাৰ কাৰণে ঘৰৰ যিখনহে দীঘলীয়া লিষ্ট। তাৰ ওপৰত মোৰ ইচ্ছা-অনিচ্ছা নৰয়, তই জানই দেখোন!'

অলপ ৰৈ সি ক'লে, 'এইবাৰ ৰিমলীয়েহে সুধিছিল মোকনো কেনেকুৱা ছোৱালী লাগে বুলি।'

'কি ক'লি?' ধ্ৰুৱই উৎসুকতাৰে সুধিলে।

'ক'লোঁ, মোক ভালকৈ বুজি পোৱা মানুহ এই পৃথিৱীত এটাই। গতিকে ধ্ৰুৱৰ দৰে যদি কোনোবা ছোৱালী পাৱ ক'বি।' 

'তোৰ মূৰটো।' ধ্ৰুৱ উঠি গ'ল পাকঘৰলৈ।

'ইমান খং খাইছ কিয়! সঁচা কথাইতো কৈছোঁ।' 

পাকঘৰত বাচন ধুৱাৰ শব্দ হ'ল। প্ৰশান্তই লেপটপত জুপি থাকিল। প্ৰফাইলৰ বাবে অলেখ অসংখ্যটা প্ৰশ্ন লৈ সি যেন বৰ বিমোৰত পৰিল। এই কামটো ধ্ৰুৱ নহ'লে সি কৰিব নোৱাৰে। 

'চা ধ্ৰুৱ। তই নক'লে কোনে ক'ব? প্ৰথম প্ৰশ্নটোৱে হ'ল তোমাৰ বন্ধুৱে তোমাৰ কথা কেনেকৈ ক'ব।' সি অলপ ডাঙৰ মাতেৰে কিন্তু বুজনিৰ সুৰত ক'লে।

নাই, ধ্ৰুৱ নীৰৱ। পাকঘৰৰ ঠুং ঠাং শব্দও বন্ধ হৈছে।

প্ৰশান্ত উঠি গ'ল।পাকঘৰটো সৰু যদিও ধ্ৰুৱই বৰ চিজিলকৈ ৰাখিছে।ইতিমধ্যে সি চাহৰ চচপেন, কাপ-প্লেট সকলো ধুই অঁটাইছে। প্ৰশান্তই চাহ কৰোঁতে ইফাল-সিফাল কৰা বটলকেইটাও সামৰি থৈছে। তাৰপিছত গেছ টেবুলতে আলু তিনিটা উলিয়াই বাকলি গুচাবলৈ আৰম্ভ কৰিছে। 

প্ৰশান্তলৈ মূৰ তুলি চাই সি ক'লে,

'চা, আজি বৰ ভাগৰি আহিছোঁ। এইবোৰ ভাৱিলেও মগজুৰ পৰা একো নোলায়। শনিবাৰে একেলগে বহি চাম দে।' তাৰ মাতত কিছু অৱসাদ, কিছু বিষণ্ণতা।

'আৰে ভাই, তাকেতো ক'ব পাৰ। ব'ল উঠ, আমাৰ ঘৰত ভাত খাবিগৈ। তই থাকিলে মায়েও বিয়াৰ কথা লৈ কামোৰ নিদিব।' কৈয়ে প্ৰশান্তই তাৰ হাতৰ পৰা কটাৰীখন কাঢ়ি নিলে। আধা কটা আলুকেইটা ফ্ৰীজত সোমালগৈ।

উপায়ন্তৰ হৈ ধ্ৰুৱ ওলাল। কিন্তু প্ৰশান্তই গাড়ী উলিয়াবলৈ লওঁতে সি ক'লে,

'আজি গাড়ীখন মোৰ গেৰেজতে ভৰাই থ। মোৰ বাইকত যাওঁ ব'ল। উভতিবলৈ এনেও মোক বাইকখন লাগিব।'

কথামতেই কাম। সন্ধিয়া লাগি ভাগিছে ইতিমধ্যে। লাইটৰ পোহৰত জিলিকি উঠা দোকান-পোহাৰবোৰ পিছ পেলাই সিহঁতৰ বাইক আগবাঢ়িল। 

পৰুৱা চাৰিআলিৰ পৰা সোঁফালে কমাৰচুবুৰীলৈ নুঘুৰি ধ্ৰুৱৰ বাইক পোনে পোনে আগবাঢ়িল।

তাৰ কান্ধত হেঁচুকি হেলমেটৰ মাজেৰেই প্ৰশান্তই মাত দিলে,

'আমাৰ ঘৰলৈ যোৱাৰ বাট পাহৰিলি নেকি?'

'এনেয়ে অকণমান ফুৰি আহোঁ ব'ল।' ধ্ৰুৱই ক'লে।

এইবাৰ পিছফালৰ পৰা ধ্ৰুৱৰ পিঠিত লাহেকৈ খুন্দা এটা মাৰি প্ৰশান্তই ক'লে, 'এই অলপ আগতে ভাগৰত লেবেজান হৈ দেখুৱাইছিলি দেখোন? তোৰ মুডৰ একো পাৰেই নোপোৱা হৈছোঁ দেই।' 

ধ্ৰুৱই একো নক'লে। মিচিকিয়াই হাঁহিলে মাথোঁ। নৈপৰীয়া চেঁচা বতাহজাকে যেন সিহঁতক জোকাই গ'ল। পোন্ধৰমিনিট মানতে দুয়ো কলীয়াভোমোৰা দলঙৰ কাষ পালেগৈ। দলঙত নুঠি বাওঁহাতৰ খলা-বমা বাট এটাৰে জোকাৰণি তুলি তুলি বাইকখন আগবাঢ়ি গ'ল।  

পূৰ্ণিমাৰ জোনটো ওপৰলৈ উঠিছে তেতিয়া। সিহঁতৰ দুয়োকাষে জোনাকত উজ্বলি উঠিছে ভোমোৰাগুড়িৰ সেউজীয়া। তাৰ লগে লগে যেন প্ৰশান্তৰ স্মৃতিপটৰ ধূলিবোৰ জাৰি-জোকাৰি মুকলি হৈ পৰিল। 

সিদিনা সন্ধিয়াও অন্যদিনাৰ দৰে ধ্ৰুৱ আহিছিল। সেইদিনা তাৰ ড্ৰাইভিং লাইচেন্স আহি পাইছিল। সেয়ে দেউতাকে প্ৰথমবাৰৰ বাবে তেওঁৰ মপেটখন চলাবলৈ দিছিল।চাইকেলৰ সলনি পুৰণি মপেটখনকে বীৰৰ দৰে চলাই সি পোনেই প্ৰশান্তৰ ঘৰ পাইছিলহি। 

'ব'ল ফুৰিবলৈ যাওঁ।'  থুঁতৰিত ওলাও নোলাওকৈ দেখা দিয়া দাঢ়ি কেইডালত হাত ফুৰাই ধ্ৰুৱই গৌৰৱেৰে কৈছিল।

পৰম উলাহেৰে প্ৰশান্ত মপেটত বহিছিল। মপেটৰ গতিয়ে আনি দিয়া স্বাধীনতাৰ উত্তেজনাই মায়াময় কৰি পেলাইছিল কৈশোৰ-যৌৱনৰ সেই সন্ধিক্ষণ। আজিৰ দৰেই সিদিনাও নৈপৰীয়া চেঁচা বতাহজাকে সিহঁতক জোকাইছিল। এই লুংলুঙীয়া বাটত পুৰণি মপেটখনে কেঁকাইছিল। পিছৰ চিটত বহা প্ৰশান্তই ধ্ৰুৱক সকীয়াইছিল,

'ঐ লাহে লাহে! খুড়াৰ আওপুৰণি মপেটে ইমান টানিব নোৱাৰে।' 

কি এক অপৰূপ নিষ্পাপ সময় আছিল সেয়া!

এটা ডাঙৰ শিলৰ কাষত বাইকখন ৰ'ল। নামিয়ে প্ৰশান্তই নীৰৱে আগবাঢ়ি গৈ সেই শিলছটাত হাত দি চালে। সেই একেই চেঁচা আৰু খহটা, কিন্তু বৰ আপোন স্পৰ্শ! আস্‌! কিমান সোঁৱৰণি লৈ ৰৈ আছে এই শিল, এই মাটি, এই অৰণ্য! 

'ইমান আপোন এই ঠাইডোখৰ। ভাল আজি তোৰ মনত পৰিল দেই!' সি ধ্ৰুৱলৈ চাই ক'লে।

ধ্ৰুৱই হাঁহিলে মাথোঁ। নক'লে কেৱল আজি নহয়, এই ঠাই আৰু ইয়াত ৰৈ যোৱা সোঁৱৰণিবোৰে  অবিৰাম ঢৌ তুলি থাকে তাৰ ভিতৰে-বাহিৰে। 

সেই প্ৰথম দিনটোৰ পিছৰে পৰা এই ঠাই আৰু এই শিলছটা হৈ পৰিছিল সিহঁতৰ এক বিলাস। হৈ পৰিছিল দিনে-নিশাই পঢ়াত মূৰ গুঁজি থকা দুটি কিশোৰৰ বাবে এটা মুকলিমুৰীয়া হেঁপাহ। মপেটখন পালেই দুয়ো এই ঠাইলৈ প্ৰায়ে অহা হৈছিল। এই শিলছটাতে পৰি লৈ দুয়ো বহুদিন বাট এৰি দিছিল আকাশৰ নীলাক, চৌদিশৰ সেউজীয়াক, নীৰৱতাৰ ভাষাক। কাকো ক'ব নোৱাৰা বহু কথা পাতিছিল, সপোনৰ ৰামধেনু গঢ়িছিল- দুয়ো একেলগে। 

শিলছটাত পিঠি দি প্ৰশান্ত শুই পৰিল। তাহানিৰ দৰেই আকাশলৈ চাই পঠিয়ালে। ধ্ৰুৱও তাৰ কাষতে ওপৰমুৱাকৈ বাগৰ দিলে।

'কিমানদিন যে আকাশলৈ এনেকৈ মূৰ তুলি চোৱা নাই পাহৰিলোঁ বুজিছ!' প্ৰশান্তৰ এটা হুমুনিয়াহ ওলাল।

ধ্ৰুৱই একো নক'লে। কিন্তু সি পাহৰা নাই। পাহৰা নাই ঠিক কেতিয়াৰ পৰা প্ৰশান্তৰ জীৱনত এনে মুহূৰ্তৰ বাবে আহৰি নোহোৱা হ'ল। ঠিক কেতিয়াৰ পৰা সি কেৱল দৌৰিবলৈ ল'লে। সকলো যেন ধ্ৰুৱৰ মানসপটত জীয়া ছৱি হৈ ৰৈ আছে। প্ৰশান্তই নজনাকৈয়ে সি বুকুত পুহি ৰাখিছে হেৰুওৱাৰ সেই অস্ফুট বেদনা।

যিদিনা প্ৰশান্তই মেট্ৰিক পৰীক্ষাত স্কুল আৰু ক'মাৰচুবুৰীৰ নাম উজ্বলাইছিল, যিদিনা মাক-দেউতাকহঁতৰ বুকু গৌৰৱেৰে উপচি পৰিছিল, ঠিক সেইদিনাই যেন কোনোবাই বহুতো আশা আৰু সপোনৰ বোজা তাৰ পিঠিত জাপি দিলেহি। ঠিক সেইদিনাৰ পৰা পৰিয়ালৰ কোনেও কেতিয়াও ঢুকি পাব নোৱাৰা সকলো সপোনৰ গধুৰ ভাৰখন সি কঢ়িয়াবলৈ ল'লে। জোৰদাৰ লাগি পৰিল সকলোৰে আশা আৰু সপোন পুৰোৱাত-মাক-দেউতাকৰ, ছাৰ-বাইদেউৰ, গোটেই সমাজখনৰ। সেইদিনাই দায়িত্ব আৰু কৰ্তব্যবোধৰ দাবীয়ে যেন প্ৰশান্তক ৰেপি ৰেপি বান্ধি পেলালে।

ঠিক তেতিয়াৰ পৰা প্ৰশান্তৰ দৌৰ আৰম্ভ হ'ল। সেই দৌৰত সি যেন নিজকে ক'ৰবাত এৰি থৈ আহিল। এৰি থৈ আহিল তাৰ উদ্দাম হেঁপাহবোৰ, অকপট সপোনৰ ৰংবোৰ। বহুদিন হ'ল সি একেদৰেই দৌৰি থকা। বহুদিন হ'ল সি নিজকে বিচাৰি নোচোৱা।

'হেই চা চা, সৌটো পপীয়া তৰা।' প্ৰশান্তৰ চিঞৰত ধ্ৰুৱৰ তন্ময়তা ভাগিল।'ক ক! কি বিচাৰ তই? যি বিচাৰ তাকেই পাবি।' 

'ধুৰ! কলেজৰ প্ৰফেছাৰ হৈ এইবোৰ বিশ্বাস কৰ।' ধ্ৰুৱই চল দিয়াৰ সুৰত হাঁহি হাঁহি ক'লে। প্ৰশান্তৰ শিশুসুলভ উচ্চলতাখিনিয়ে তাকো সুখী কৰি তুলিলে।

'আস্‌! ইয়াত বিশ্বাস-অবিশ্বাসৰ কথা কি আছে। ভাল লগা কাম এটা আৰু।মই কৰিলোঁ, তয়ো কৰ।' প্ৰশান্তৰ একপ্ৰকাৰ আদেশ।

'ঠিক আছে,কৰিলোঁ।'

'কি কৰিলি?'

'তই কি কৰিলি?'

'মোৰ বিয়াখন যাতে এইবাৰ ব'হাগতে হৈ যায়।'

'সেইটো কাৰ ইচ্ছা? তোৰ নিজৰ নে খুড়া-খুড়ীৰ?'

'হুঁ, নাজানো। তই কি কৰিলি?' 

'কৰিলোঁ আৰু কিবা এটা!'

'হাইট। কি কৰিলি ক। মোৰতো চোন ঘপকৈ ক'লোঁ।'

'কৈ দিলে ইচ্ছা পূৰ নহয় হেনো, নাজান নেকি?'

'তেনে মোক সুধিছিলি কিয়?'

একো নকৈ ধ্ৰুৱ উঠিল। বাইকখন ষ্টাৰ্ট কৰিবলৈ লৈ ক'লে,

'ব'ল উঠ, খুড়ীয়ে সিফালে ভাত বাঢ়ি বাট চাই থাকিব।'

সিদিনা আৰু প্ৰশান্তৰ অনলাইন প্ৰফাইল খোলা নহ'ল। পিছে কথাবোৰ বৰ খৰকৈ আগবাঢ়িল। সি দৰ্শকৰ শাৰীত বহি থাকোঁতেই যেন তাৰ জীৱনৰ দৃশ্যপট লিখা হৈ গৈ থাকিল। এটা সপ্তাহৰ ভিতৰতে সি গৈ দুঠাইত ছোৱালী চালেগৈ। মাক আৰু মাহীয়েকে মিলি বিচাৰি উলিওৱা ছোৱালী। 

দুয়োবাৰেই সি ধ্ৰুৱক মাতিলে,

'লগতে ব'লচোন। তই থাকিলে মোৰ সাহস এটা থাকে। তোৰ বাহিৰে মোৰ অৱস্থাটো অন্য কোনেও নুবুজে, জানই চোন।'

প্ৰথমবাৰ ধ্ৰুৱৰ অফিচত লেঠা ওলাল। পিছৰবাৰ সি ক'লে, তাৰ গা বেয়া। সেয়ে ছোৱালীৰ ঘৰৰ পৰা উভতি সেইদিনা প্ৰশান্ত পোনেই ধ্ৰুৱৰ ঘৰ ওলালগৈ।

দ্বিতীয় মহলাৰ এপাৰ্টমেণ্টটোলৈ উঠি যাওঁতে সি খটখটীৰ পৰাই দেখিলে, ধ্ৰুৱৰ দুৱাৰত তলা। আধাবাটতে থমকি ৰৈ সি লৰালৰিকৈ ফোন লগালে।

'ইমানকৈ ফোন কৰিছোঁ, কিয় উঠোৱা নাই? ক'ত তই?

'হস্পিতেলত!' প্ৰশান্তৰ বুকুখন যেন চিৰিংকৈ গ'ল। কি হৈছে ধ্ৰুৱৰ? কি হৈছে? 

'নাই,নাই। একো চিন্তা কৰিবলগা নাই। যোৱা  দুদিনমান ধৰি পেটৰ বিষ উঠি আছিল। তাকে দেখুৱাবলৈ আহোঁতে  ধৰা পৰিল মোৰ এপেণ্ডিক্স বাৰ্ষ্ট হৈছে। গতিকে লগে লগে অপাৰেশ্যনৰ কাৰণে আহিব লগাত পৰিলোঁ।'

একেকোবেই প্ৰশান্তৰ গাড়ী হস্পিতেল পালেগৈ। বাটত হঠাতে তাৰ খেয়াল হ'ল, বহুদিন সি ধ্ৰুৱৰ খৱৰ লোৱা নাই। নিজৰ সমস্যাবোৰত এনেকৈ ডুবি আছে যে ধ্ৰুৱনো কেনে আছে তাকে সুধিবলৈ সি পাহৰি পেলাইছে। অপৰাধবোধৰ ভাৱ এটাই তাক গিলিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে। কেতিয়াৰ পৰা সি ইমান স্বাৰ্থপৰ হ'ল?

হস্পিতেলৰ ৱাৰ্ডত শুই থকা ধ্ৰুৱলৈ চাই তাৰ বুকুখন মোচৰ খাই উঠা যেন লাগিল। পেটৰ বিষত ধ্ৰুৱই ওঁঠজুৰি চেপা মাৰি আছে। তথাপি যেন প্ৰশান্তক ভৰসা দিবলৈকে সি হাঁহিবলৈ চেষ্টা কৰিছে। প্ৰশান্তই কিবা কোৱাৰ আগতেই তৎপৰতাৰে কৈ উঠিছে,

'হেই একো ডাঙৰ কথা নহয়। অপাৰেশ্যন হ'লেই ঠিক হৈ যাব। এৰাতি থাকিব লাগিব আৰু।'

© Pam Blackstone

প্ৰশান্তই সকলো বুজি পাইছে। খং-দুখ আৰু অপৰাধবোধ মিলি তাৰ দুচকু সেমেকি উঠিব খুজিছে। কিয়? কিয় ধ্ৰুৱই এনেকুৱা কৰে? সকলো সময়তে সি প্ৰশান্তৰ খৱৰ ৰাখে, যত্ন লয়; কিন্তু নিজৰ সকলো লুকুৱাই থয়! কেনেকৈ বুজাব সি ধ্ৰুৱক- সিওতো তাৰ বাবে কিবা কৰিব খোজে, তাৰ যত্ন ল'ব খোজে! ভগ্ন কণ্ঠেৰে সি ক'লে,

'তই ক'বতো পাৰ মোক। কিবা লাগিলে সহায় কৰি দিবলৈ মই নাই নেকি?'

'এতিয়াহে লাগিব। অথ'নি ফোনত ক'বলৈ লওঁতেই তই ফোন কাটি দিলি!' ধ্ৰুৱই পাতলীয়া সুৰেৰে ক'লে।

'কি  লাগে ক'চোন।' ধ্ৰুৱই বিচাৰিলে যেন আকাশৰ তৰাটোও আনি দিব এনে এক ভাৱেৰে প্ৰশান্তই কথাষাৰ ক'লে।

'আহোঁতে হস্পিতেলত ভৰ্তি হ'ব লাগিব বুলি ভৱাই নাছিলোঁ যে, একোৱে লগত লৈ অনা নহ'ল। ঘৰৰ পৰা বিছনা চাদৰ, পাতল নীলা কম্বলখন, টাৱেল আৰু ঘৰত পিন্ধা কাপোৰ এযোৰ লৈ আনিব পাৰিবি? অঁ মোৰ টুথব্ৰাছ ডালো।'

প্ৰশান্তৰ এইবাৰহে হাঁহি ওলাল। ধ্ৰুৱইযে হস্পিতেলৰ বিছনাত অস্বস্তি পাইছে সি বুজিলে। 

'ঠিক আছে। এই যাম আৰু এই আহিম। অপাৰেশ্যন সন্ধিয়া সাত বজাতহে আছে ন? বহুত সময় আছে।'

পুনৰ আহি প্ৰশান্ত ধ্ৰুৱৰ এপাৰ্টমেণ্ট পালেহি। এইবাৰ খটখটী পাৰ হৈ আহি সি তলাটো খুলিলে। কেইমিনিটমানৰ ভিতৰতে বেগ এটা বিচাৰি ধ্ৰুৱই কোৱা বস্তুকেইপদ ভৰালে। ওলাই আহিব খোজোঁতেই তাৰ হঠাৎ চকুত পৰিল, ধ্ৰুৱৰ বিছনাখন এতিয়াও পৰা নাই। আঁঠুৱা মেল খায়ে আছে। কম্বল আৰু বিছনা ছাদৰ কোঁচমোঁচ খাই বিছনাৰ একোণত পৰি আছে। 

ৰাতিপুৱা ইমান পেটৰ বিষ উঠিলনে তাৰ? নহ'লে সদায় ধ্ৰুৱই শুই উঠিয়ে নিজৰ বিছনা পাৰে। তাৰ সেয়া সৰুকালৰে অভ্যাস। হস্পিতেলৰ পৰা ঘুৰি আহি নিজৰ বিছনাখন পৰিপাটীকৈ পালে সি বৰ ভাল পাব, প্ৰশান্তই ভাৱিলে।

হস্পিতেললৈ সাজু কৰা বেগটো মজিয়াতে থৈ প্ৰশান্তই ধ্ৰুৱৰ আঁঠুৱাখন খুলিলে। ঘৰত তাৰ নিজৰ বিছনা পৰাৰ অভ্যাস নাই। সেয়ে আঁঠুৱাখন কোনোমতে সামৰি জাপি-কুঁচি থ'বলৈ  তাৰ কিছু সময় লাগিল। তাৰপিছত সি কম্বলখন টান মাৰি জাপিলে। বিছনা চাদৰ খনো টানিটুনি ঠিক কৰিলে।মূৰ শিতানত গাৰুটো চিজিলকৈ থ'বলৈ লওঁতে তাৰ চকুত পৰিল, গাৰুৰ তলত এইখনচোন এখন নোটবুক। হাতত লৈ উপলব্ধি হ'ল- নহয়, ডাঠ নীলাৰঙৰ বকলাৰে সেইখন এখন ডায়েৰীহে।

ধ্ৰুৱই আকৌ কেতিয়াৰ পৰা ডায়েৰী লিখিবলৈ ল'লে! প্ৰশান্ত আচৰিত হ'ল। লগতে কৌতুহলীও। কিন্তু ধ্ৰুৱৰ ব্যক্তিগত ডায়েৰী বুলিয়ে খুলি চাবলৈ তাৰ সংকোচ হ'ল। বিছনাৰ কাষৰ সৰু টেবুলখনত ডায়েৰীখন থ'বলৈ লওঁতেই হঠাতে মজিয়াত থোৱা বেগটোত প্ৰশান্ত উজুটি খাই পৰিল। হামথুৰি খাই পৰাৰ পৰা কোনোমতে বাচিল যদিও তাৰ হাতৰ পৰা ডায়েৰীখন উফৰি গৈ মজিয়াত পৰিলগৈ।

'আয়ৌ!' সি মজিয়াতে বহি লৈ ভৰিৰ বুঢ়া আঙুলীটোত দুখ পালে নেকি চালে।

তেনেতে তাৰ চকুত পৰিল, ডায়েৰীৰ মাজৰ পৰা ওলাই মজিয়াত সিঁচৰতি হৈ পৰিছে কেইবাখনো ফটো! সেইফালে চাই তাৰ চকু থৰ হৈ গ'ল। প্ৰতিখন ফটোতে সি আৰু ধ্ৰুৱ। সৌৱা ৰঙা মপেটত বহি সি আৰু ধ্ৰুৱ, ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ বালিত থিয় দি সি আৰু ধ্ৰুৱ, স্কুলৰ খেলপথাৰত ঘৰ্মাক্ত মুখেৰে সি আৰু ধ্ৰুৱ!!

এইবাৰ প্ৰশান্তই সকলো বাধাৰ দেওনা পাৰ হৈ গৈ পৰম কৌতুহলেৰে ডায়েৰীখন তুলি ল'লে। সি যেন নিজৰ চকুকে বিশ্বাস কৰিব নোৱাৰিলে। ধ্ৰুৱৰ ডায়েৰীৰ প্ৰতিটো পৃষ্ঠাৰ আৰম্ভণিত একেষাৰ কথা- 'মৰমৰ প্ৰশান্ত'! 

দিনৰ পিছত দিন। 

মাহৰ পিছত মাহ। 

মাথোঁ ব্যতিক্ৰম কালিৰ দিনটো। সেই পৃষ্ঠাত বহুতো অবোধ্য আঁকবাঁকৰ শেষত মাথোঁ তিনিটা শব্দ- 'মোৰ প্ৰিয় মানুহ'

প্ৰশান্তৰ যেন উশাহটো আধাতে ৰৈ গ'ল। আখৰবোৰে নীলা চিঞাহীৰ সীমা পাৰ হৈ আহি যেন তাৰ চৌদিশে নাচিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে। শব্দবোৰে যেন প্ৰবল গতিৰে  বাট এৰি দিলে ভালপোৱাৰ এখন অবুজ নৈক।

এইবাৰ ব'হাগতো প্ৰশান্তৰ বিয়াখন নহ'ল।