দেহত ইনছুলিনৰ তাৰতম্য ৰোধাৰ নতুন উপায় আৱিষ্কাৰ

আমি প্ৰায় সকলোৱে জানো যে বহুমূত্ৰ ৰোগ হ’লে দেহত ইনছুলিন নামৰ হৰ্মন বিধৰ পৰিমাণ কমি যায়৷ অগ্ন্যাশয় (Pancreas)-এ ক্ষৰণ কৰা এই ইনছুলিনে আমাৰ দেহত শৰ্কৰাৰ বিপাক ঘটাই শক্তিৰ যোগান ধৰে৷ বহুমূত্ৰৰ সম্পূৰ্ণ বিপৰীত প্ৰক্ৰিয়াত সৃষ্টি হোৱা ৰোগবিধ হ’ল ’ক’নজেনিটেল হাইপাৰ-ইনছুলিজম’-অৰ্থাৎ এই ৰোগত দেহত ইনছুলিন অত্যাধিক পৰিমাণে ক্ষৰণ হয়৷ ফলত এই হৰ্মনে খৰতকীয়াকৈ বিপাক ঘটাই দেহৰ শৰ্কৰাৰ পৰিমাণো কমায় পেলায় ৷ এই ৰোগত দেহত পৰ্য্যাপ্ত শক্তিৰ অভাৱৰ বাবে মগজু অচল হৈ মানুহৰ মৃত্যু পৰ্য্যন্ত হ’ব পাৰে৷ বহুমূত্ৰৰ দৰে বিস্তৰ ভাৱে দেখা নিদিলেও বহুক্ষেত্ৰত এই ৰোগ চিনাক্ত নোহোৱাকৈ ৰৈ যায় বুলি বিজ্ঞানীসকলে সন্দেহ কৰে৷

ছুইজাৰলেণ্ডৰ জেনেভা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ এদল গৱেষকে শেহতীয়াকৈ এই ৰোগৰ জিনগত উৎস আৱিষ্কাৰ কৰিছে৷ তেওঁলোকৰ গৱেষণাই দেখুৱাইছে যে আমাৰ দেহৰ ’গ্লুড ১’ নামৰ এবিধ বিশেষ জিনৰ উৎপৰিৱৰ্তন (mutation) ঘটি  হাইপাৰ-ইনছুলিজম সৃষ্টি কৰে৷  এই জিনে জি ডি এইচ নামৰ প্ৰ’টিনৰ সহায়ত অগ্ন্যাশয়ৰ পৰা ইনছুলিনৰ ক্ষৰণ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে৷ জি ডি এইচ প্ৰ’টিন মুকলি হৈ থাকিলে এবিধ বিশেষ গ্ৰাহক অণুৰ সৈতে সংযোজিত হয়৷ এই সংযোজন প্ৰক্ৰিয়াই অগ্ন্যাশয়লৈ ইনছুলিন ক্ষৰণৰ বাবে সংকেত পঠিয়ায়৷ সাধাৰণ অৱস্থাত দেহত শৰ্কৰাৰ পৰিমাণ এক নিৰ্দিষ্ট সীমা অতিক্ৰম কৰি গ’লে এই প্ৰ’টিনবিধে অণুবিধৰ সংযোজন বন্ধ কৰি দিয়ে-ফলত ইনছুলিনৰ ক্ষৰণতো বাধা পৰে৷ কিন্তু ’গ্লুড ১’ জিনৰ উৎপৰিৱৰ্তন ঘটিলে জি ডি এইচ প্ৰ’টিনে একেৰাহে গ্ৰাহক অণুৰ সৈতে সংযোজিত হৈ ৰয়৷ ফলত প্ৰ’টিনৰ নিৰ্দেশত অগ্ন্যাশয়েও অনিয়ন্ত্ৰিতভাৱে ইনছুলিন ক্ষৰণ কৰি থাকে৷ এই উৎপৰিৱৰ্তিত জিন থকা ৰোগীৰ দেহত জি ডি এইচ প্ৰ’টিনে যকৃতত এম’নিয়াৰ পৰিমাণো অধিক কৰি তোলে বুলি গৱেষণাটোৱে প্ৰকাশ কৰিছে৷  

হাইপাৰ-ইনছুলিজমৰ সৈতে জড়িত জি ডি এইচ প্ৰটিনবিধ৷  সাধাৰণ অৱস্থাত বাওঁফালে থকাৰ দৰে প্ৰ’টিনবোৰ মুকলি হৈ থাকি অণুবিধেৰে সংযোজিত হয়৷ এই প্ৰক্ৰিয়াই ইনছুলিন ক্ষৰণৰ বাবে সংকেত পঠিয়ায়৷  ইনছুলিনৰ পৰিমাণ অধিক হৈ পৰিলে প্ৰ’টিনবোৰে গ্ৰাহক অণুৰ সৈতে সংযোজন বন্ধ কৰি দিয়ে৷ এই ৰোগৰ ক্ষেত্ৰত জিনীয় উৎপৰিৱৰ্তনৰ ফলত এই সংযোজন প্ৰক্ৰিয়া অনিয়ন্ত্ৰিত হৈ পৰে৷ (চিত্ৰ: Pierre Maechler / UNIGE)

বৰ্তমানে এই ৰোগৰ চিকিৎসাত দেহৰ পৰা অগ্ন্যাশয় সম্পূৰ্ণকৈ আঁতৰাই পেলোৱা হয়৷ এই প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা অন্যন্য জটিলতা সৃষ্টি হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে৷ তাৰোপৰি অগ্ন্যাশয় অবিহনে ৰোগী কৃত্ৰিমভাৱে বহুমূত্ৰ ৰোগত ভূগিব পাৰে৷ এই গৱেষণাই দেখুৱাইছে যে জি ডি এইচ প্ৰ’টিনত গ্ৰাহক অণুবিধৰ সলনি কৃত্ৰিম দ্ৰৱ্যৰ সংজোজন ঘটিবলৈ দিলে প্ৰ’টিন বিধে অগ্ন্যাশয়লৈ পঠোৱা সংকেত বন্ধ হ’ব পাৰে৷ ফলত অত্যাধিক ইনছুলিন ক্ষৰণো ৰোধ কৰিব পৰা যাব৷ গতিকে এই নতুন গৱেষণাই ’হাইপাৰ-ইনছুলিজম’ ৰোগৰ উন্নত চিকিৎসাৰ দিশ মুকলি কৰিছে৷