অসমৰ আপুৰুগীয়া উদ্ভিদৰ প্ৰজতি

অসমৰ অৰণ্যসমূহক মূলত: সাতটা শ্ৰেণীত ভগোৱা হয়-১) ক্ৰান্তীয় সেমেকা চিৰসেউজ অৰণ্য ২) ক্ৰান্তীয় অৰ্ধচিৰসেউজ অৰণ্য ৩) ক্ৰান্তীয় আৰ্দ্ৰ পৰ্ণপাতী অৰণ্য ৪) উপক্ৰান্তীয় বিস্তৃত পাতৰ পাহাৰীয়া অৰণ্য ৫) উপক্ৰান্তীয় সৰল গছৰ অৰণ্য ৬) উপকূলীয় আৰু জলাহ অৰণ্য আৰু ৭) তৃণভূমি আৰু ক্ৰান্তীয় অঞ্চলৰ তৃণভূমি৷ তথ্য অনুসৰি অসমৰ এই অৰণ্যসমূহত মুঠতে ৩৮৫৪ বিধ সপুষ্পক উদ্ভিদৰ প্ৰজাতি দেখা পোৱা যায়৷ ইয়াৰে ৩২৮ বিধ অৰ্কিড, ৪২ বিধ বাঁহ, ১৪ বিধ বেঁত আৰু ৯৫২ বিধ ঔষধি গুণসম্পন্ন উদ্ভিদৰ প্ৰজাতি৷ এই প্ৰজাতিসমূহৰ ভিতৰত ১৬৭ বিধ উদ্ভিদ স্থানিক উদ্ভিদ (endemic species) অৰ্থাৎ এই প্ৰজাতিসমূহ কেৱল অসমতহে দেখা পোৱা যায়৷

আই ইউ চি এনৰ ৰঙা তালিকা (IUCN Red List of Threatened Species) ত অসমত দেখা পোৱা কেইবাবিধো উদ্ভিদক সংকটাপন্ন (threatened) বুলি অভিহিত কৰা হৈছে৷ ইয়াৰে ২৮৪ বিধ উদ্ভিদ ঘোৰ সংকটজনক (critically endangered), ১৪৯ বিধ উদ্ভিদ বিলুপ্তপ্ৰায় (endangered) যেনে চিয়া নাহৰ, ৫৮ বিধ অসুৰক্ষিত (vulnerable) আৰু ১৩ বিধ সংকটাসন্ন (near threatened) ৰূপে চিহ্নিত হৈছে৷ এনে গুৰুত্বপূৰ্ণ উদ্ভিদৰ প্ৰজাতি কিছুমান হৈছে Accacia gageana, Adiantum assamicum, Alseodaphne andersonii, Alseodaphane khasyana, Angiopteris assamica, Cedrela fabrifuga, Cinnamomum cacharensis, Coelogyne assamica, Combretum wallichii, Dinochloa indica, Diospyros cacharensis, Dipterocarpus mannii, Eugenia cyanophylla ইত্যাদি৷ অসমত বহুলভাৱে ব্যৱহৃত গুৰুত্বপূৰ্ণ উদ্ভিদৰ ভিতৰত হোলোং (Dipterocarpus macrocarpus), Gurjan (Dipterocarpus tubinatus), Mekai (Shorea assamica), Kurta (Palaquium polyanthum), নাহৰ (Mesua ferrea), চিয়া নাহৰ (Keyea assamica), শিশু (Dalbergia sissoo), খৈৰ (Acacia catechu) ইত্যাদি উল্লেখযোগ্য৷

ইয়াৰোপৰি অসমত ২৯৩ বিধ অৰ্কিডৰ প্ৰজাতি পোৱা যায় যি ভাৰতত দেখা পোৱা মুঠ অৰ্কিডৰ ২৪.৪২% আৰু উত্তৰ-পূবৰ ৮৮.৩৯% প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে ৷ এইসমূহৰ ভিতৰত Bulbophyllum elassonotum, Bulbophyllum vireus, Dendrobium assamicum, Bulbophyllum obrienianum, Calanthe odora, Dendrobium parciflorum, Dendrobium spatella, Eria pumila, Eulophia candida, Liparis plantaginea, Luisia macrotis, Phalaenopsis mastersii, Tainia barbata আদি স্থানিক প্ৰজাতি (endemic)৷ কপৌফুল, ভটৌফুল আদি অৰ্কিডৰ অসমৰ জনজীৱন আৰু সংস্কৃতিত স্থান অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ৷

অসম বাঁহ-বেতৰ বৈচিত্ৰ্যও যথেষ্ট৷ তথ্য অনুসৰি অসমত মুঠতে ৩৮ বিধ বাঁহৰ প্ৰজাতি প্ৰাকৃতিকভাৱে হয়৷ ইয়াৰ ভিতৰত ভলুকা বাঁহ (Bambusa balcooa ), জাতি বাঁহ (Dendrocalamus strictus), মূলি বাঁহ (Malocanna bacciferra ), কাঁক বাঁহ (Dendrocalamus hamiltonii), মোকাল বাঁহ (Bambusa pallida), কোটোহা বাঁহ (Bambusa arundinacea), বিজুলি বাঁহ (Bambusa tulda), বৰুৱা বাঁহ (Dendrocalamus giganteus)আদি উল্লেখযোগ্য৷ অসমৰ স্থানিক বাঁহৰ প্ৰজাতিৰ ভিতৰত উল্লেখযোগ্য Bamboosa masrtersei কেৱল ডিব্ৰুগড় জিলাত, Bamboosa cacharensis, Dinochlora compactiflora, Dinochlora india কেৱল বৰাক উপত্যকাত আৰু Chimnobabusa griffithiana আৰু Oxetenanthera parviflora কেৱল উত্তৰ কাছাৰ পাৰ্বত্য অঞ্চলত দেখা পোৱা যায়৷ ইয়াৰোপৰি, অসমত মুঠতে চৈধ্য বিধ বেতৰ প্ৰজাতিও দেখা পোৱা যয়৷ ইয়াৰ ভিতৰত অসমত সাধাৰণতে পোৱা প্ৰজাতিবোৰ হৈছে Calamus flagellum, Calamus floribunadus, Calamus latifolius ইত্যাদি৷ অসমৰ স্থানিক বেতৰ প্ৰজাতিসমূহৰ ভিতৰত Plectomia assamica আৰু Plectomia bractealis উল্লেখযোগ্য৷ 

অসমত সৰ্বমুঠ ৯৫২ প্ৰকাৰৰ ঔষধি গুণসম্পন্ন উদ্ভিদৰ তথ্য পোৱা গৈছে৷ এইসমূহৰ ভিতৰত অসমীয়া ৰাইজে গৰু বিহুৰ দিনা পৰম্পৰাগতভাৱে খোৱা এশ এবিধ শাকৰ বহুতো ঔষধি গুণ থকা বুলি জনা যায়৷ এই শাকসমূহ হৈছে- ১) সৰু মানিমুনি ২) বৰ মানিমুনি ৩) মচন্দৰী ৪) নৰসিংহ ৫) তিতা ভেঁকুৰী ৬) পনৌনৌৱা ৭) ভেদাইলতা ৮) ঢেঁকীয়া ৯) তিতামৰা ১০) টেঙেচি ১১) চজিনা ১২) কালমেঘ ১৩) জিলমিল ১৪) কচুঠুৰি ১৫) কলমৌ শাক ১৬) কেহৰাজ ১৭) খুতুৰা শাক ১৮) কাটা খুতুৰা ১৯) গাজৰ ২০) লাইজাবৰি ২১) শুকলতি ২২) দহিকচু ২৩) ওলকচু ২৪) টিকনিবৰুৱা ২৫) ধনিয়া পাত ২৬) চুকাশাক ২৭) দোৰোণবন ২৮) নেফাফু ২৯) পদিনা ৩০) পুৰৈশাক ৩১) পালেংশাক ৩২) পাতেগজা ৩৩) পানীটেঙেচি ৩৪) ব্ৰাহ্মীশাক ৩৫) বাহক তিতা ৩৬) ভাঙৰ পাত ৩৭) মহাভৃংগৰাজ ৩৮) মটৰ মাহ ৩৯) মহানিম ৪০) মেথিশাক ৪১) মাটিকাঁদুৰি ৪২) মূলা ৪৩) মালভোগ শাক ৪৪) মৰিচা শাক ৪৫) মানকচু ৪৬) সৰিয়হ শাক ৪৭) কাচকল ৪৮) বনজালুক ৪৯) টেঙামৰা ৫০) তিতাফুল ৫১) চেংমৰা ৫২) মধুসোলেং ৫৩) তিতা কেৰেলা ৫৪) কপৌঢেঁকীয়া ৫৫) বেতগাজ ৫৬) তেজপাত ৫৭) তিয়ঁহ ৫৮) চিৰতা ৫৯) কেঁচা জলকীয়া ৬০) কালজিৰা ৬১) উৰহী ৬২) পচলা ৬৩) কঁঠাল ৬৪) অমিতা ৬৫) ৰঙালাউ ৬৬) মৰলীয়া ৬৭) বাবৰিশাক ৬৮) হেলচি শাক ৬৯) শুহনিবন ৭০) তিতাফুল ৭১) মোৱা আলু ৭২) বকফুল ৭৩) ভাতকেৰেলা ৭৪) আদা ৭৫) হালধি ৭৬) ভূতমলা ৭৭) ফুটকলা ৭৮) জেতুলীপকা ৭৯) কলডিল ৮০) বিলাহী ৮১) চয়াবিন ৮২) নহৰু ৮৩) পিয়াঁজ ৮৪) জালুক ৮৫) ৰঙাআলু ৮৬) আলু ৮৭) পানীলাউ ৮৮) ৰঙা মৰিচা ৮৯) ভোট জলকীয়া ৯০) কাজিনেমু ৯১) শেৱালি ফুল ৯২) বেঙেনা ৯৩) জিকা ৯৪) ভোল ৯৫) ফেচবিন ৯৬) ভেন্দি ৯৭) মানধনিয়া ৯৮) লেচেৰামাহ ৯৯) হাতীভেঁকুৰি ১০০) ভুঁই আমলখি আৰু ১০১) ধঁপাত তিতা৷

তথ্যউৎস

Bhattacharya, P. C., Muzumder, R., & Sarmah, G. D. (1991). Rare medicinal plants of Assam. Ancient science of life, 10(4), 234.

De, L. C., & Medhi, R. P. (2014). Diversity and conservation of rare and endemic orchids of North East India-A Review. Indian Journal of Hill Farming, 27(1), 138-153.

Envis Centre, Ministry of Environment & Forest, Govt. of India
http://asmenvis.nic.in/Database/PlantDiversity_833.aspx?format=Print

Gogoi¹, K., Borah, R. L., & Sharma, G. C. (2010). Orchid flora of Dibru–Saikhowa National Park and Biosphere Reserve, Assam, India.

Gogoi, K., Borah, R. L., Sharma, G. C., & Yonzone, R. (2012). Present status of orchid species diversity resources and distribution in Dibrugarh district of Assam of North East India. International Journal of Modern Botany, 2(2), 19-34.