’আজি আমাৰ হাফ ছুটি দেই!’
পম্পীয়ে ব’ৰ্ডখনৰ কাষত থিয় দি লৈ সকলোৱে শুনাকৈ অলপ ডাঙৰ মাতেৰে ঘোষণা কৰিলে৷ কথাষাৰৰ লগে লগে তাইৰ সৰু চকুহাল উৎসাহত তিৰবিৰাই উঠিল। বেগৰ পৰা কিতাপ-বহী, জ্যামিতি বক্স আদি উলিওৱাৰ মাজে মাজে ভুনভুনাই কথা পতাত ব্যস্ত ছোৱালীবোৰ ক্ষন্তেক থমকি ৰ’ল৷ হিলৈদাৰী বালিকা উচ্চ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ ষষ্ঠ শ্ৰেণীৰ কেপ্টেইন পম্পী৷ তাইৰ প্ৰায়বোৰ কথাই সিহঁতে মন দি শুনে, শ্ৰেণীটোৰ নেত্ৰী বুলি কিছু সমীহো কৰে৷
আজি কাৱেৰীৰ বিয়া৷ পম্পীয়ে তাইৰ এবেগেত দীঘল বেণী ডালত হাত বুলাই বুলাই সিহঁতক মনত পেলাই দিলে৷ অঁ, অঁ, সিহঁতে পাহৰা নাই৷ সকলোৱে দেখিছেই, যোৱা দুসপ্তাহ ধৰি কাৱেৰী স্কুললৈ অহা নাই৷ তাইৰ ঘৰৰ ওচৰৰ মাতু্ৱে সিহঁতক কৈছেহি, কাৱেৰী পেহীয়েকৰ সৈতে চুবুৰীয়াৰ ঘৰ ফুৰিবলৈ গৈ এদিন সন্ধিয়া ঘৰ সোমাইছিলহে৷ অলপ পিছতে মাক-পেহীয়েকৰ হিয়ালি জিয়ালিকৈ কান্দোনৰ ৰোল উঠিল৷ ওচৰ-চুবুৰীয়া ঢপলিয়াই আহি সিহঁতৰ ঘৰ পালেহি৷ কি হ’ল? কি হ’ল? তেতিয়াহে কথাটো ওলাল, কাৱেৰীৰ বিয়া হ’ল! ছোৱালী গাভৰু হ’ল!
’প্ৰত্যেকেই টিফিন ছুটিৰ আগতে মোৰ হাতত দহটকাকৈ দিবাহি দেই৷ কাৱেৰীহঁতৰ ঘৰলৈ যোৱাৰ বাটতে গিফট্ এটা কিনি ল’ম৷’ পম্পীয়ে ক’লে৷
তাইৰ কথাত হয়ভৰ দি শ্ৰেণীটোৰ ছোৱালীজাক পুনৰ ব্যস্ত হৈ পৰিল৷ প্ৰথম পিৰিয়ডতে আজি ইংৰাজী আছে৷ ডিম্বেশ্বৰ ছাৰে টেনিছনৰ কবিতাটো মুখস্থ লোৱাৰ কথা৷ আজি বা ছাৰে কেনে ৰূপ ধৰি আহে, কোনে জানে! ডিম্বেশ্বৰ ছাৰৰ এচাৰিৰ কোব কেইটাৰ আতংকই সিহঁতৰ বাবে বিয়া খাবলৈ যোৱাৰ উত্তেজনাটো যথেষ্ট দমাই থ’লে যেন৷ ইংৰাজী কিতাপখন উলিয়াই বহুতে অহৰহ দোহাৰি থাকিল, ’Home they brought her warrior dead....’।
সিহঁতৰ মাজত পম্পী অৱশ্যে ব্যতিক্ৰম৷ ইংৰাজী কবিতা লৈ তাই বিশেষ ব্যতিব্যস্ত নহ’ল৷ সেয়া তাই কাহানিবাই সলসলীয়াকৈ মুখস্থ কৰি থৈছে৷ তাৰ সলনি চিচাৰ গিলাচটো ভালকৈ ধুই পখালি আনি তাই ডিম্বেশ্বৰ ছাৰৰ বাবে টেবুলত পানী এগিলাচ থ’লেহি৷ শ্ৰেণীৰ কেপ্টেইনৰ বাবটো পোৱাৰ পৰা প্ৰতিটো পিৰিয়ডতে বৰ নিষ্ঠাৰে তাই এইটো কাম কৰি আহিছে৷ তাৰ লগতে ক্লাছৰ শেষত ব’ৰ্ডখন মোহাৰি চিকুণ কৰি ৰখা, কোনোবা পিৰিয়ডত শিক্ষক অহা পলম হ’লে শ্ৰেণীৰ শৃংখলা বজাই ৰখা আদি সকলোখিনি কাম তাই বৰ দায়িত্বসহকাৰে কৰে৷ এই চিৰাচৰিত দায়িত্বখিনিৰ লগতে মাজে মাজে তোলনি বিয়া খাবলৈ যোৱাৰ ওপৰঞ্চি দায়িত্বটো তাই বেয়া পোৱা নাই৷
সিদিনা শ্ৰেণীত ছিটিকনি এছাৰিৰ কোবত বহুতৰে হাতৰ তলুৱাবোৰ থৰথৰাই গ’ল৷ কিন্তু সেয়া প্ৰায় আওকান কৰিয়ে টিফিন ছুটিৰ সময়লৈ গোটেই ছোৱালীজাক হৈ-চৈকৈ বিয়া খাবলৈ ওলাল৷ স্কুলৰ পৰা সোনকালে ওলোৱাৰ লগতে বিয়াঘৰত চিৰা-দৈ খোৱাৰ হেঁপাহে সিহঁতৰ মনবোৰ ৰঙীয়াল কৰি তুলিলে৷ যোৱা কেইমাহমানত সিহঁতৰ কেইবাবাৰো এই সুযোগ মিলিছে৷ ষষ্ঠ শ্ৰেণীলৈ পোৱাৰ পৰা এনেকৈ হাফছুটি লৈ সিহঁতে ইয়াৰ আগতেও তিনিজনীকৈ সমনীয়াৰ বিয়া খাই আহিছেগৈ৷
যোৱাকেইবাৰৰ দৰেই বিয়াঘৰলৈ যোৱাৰ বাটত মহেন্দ্ৰ ষ্ট’ৰত সোমাই সিহঁতে স্কুলবেগ এটা কিনিলে৷ পম্পীয়ে দোকানীক কৈ বেগটো চিকমিকিয়া ৰঙীন কাগজেৰে মেৰিয়াই বন্ধাই ল’লে৷ মহেন্দ্ৰ দোকানীয়ে সেইটো পম্পীলৈ আগবঢ়াই দি হাঁহি হাঁহি ক’লে,
’হয়নে,এইবাৰ তেনে কাৱেৰী গাভৰু হ’ল! যা যা ভালকৈ বিয়া খাই যিমান পাৰ স্ফূৰ্ত্তি কৰি ল, ইয়াৰ পিছৰবাৰ বা তহঁতৰ কোনজনীৰ পাল পৰে কোনে জানে!’
পম্পীয়ে একো উত্তৰ নিদিলে৷ কিন্তু মহেন্দ্ৰৰ কথাষাৰত গোটেই ছোৱালীজাক লাজত মৰহি যোৱাৰ দৰে হ’ল৷ হয়তো! সিহঁতৰ মাজৰে কোনজনীৰ গাত বা এইবাৰ প্ৰজাপতি পৰেহি! কাক বা ছাৎ মাৰি টানি নি শৈশৱৰ দেওনা পাৰ কৰি একেকোবে যৌৱনৰ পাৰ-ঘাটত পেলাবগৈ কোনে জানে! সেই উপলব্ধিয়ে আশংকা আৰু উত্তেজনাৰ এটা মিশ্ৰিত আবেগ আনি দিলে সিহঁতৰ মনলৈ৷ পিছে তেনে কথাই বেছিপৰলৈ কাবু কৰি ৰাখিব পৰাৰ বয়স নহয় এয়া৷ কিছু পৰৰ পিছতে সিহঁতৰ খোজৰ লগে লগে হাঁহি-খিকিন্দালি আৰু কথাৰ গতিও তীব্ৰ হৈ আহিল৷
দলটো বিয়াঘৰ পাইগৈ মানে ৰভাতলী আয়তীৰ উৰুলি, নাম-প্ৰসংগ, গাঁৱৰ মানুহেৰে উদুলি মুদুলি হৈ পৰিছে৷ ইয়াৰ আগৰবাৰ কেতিয়া কাৱেৰীৰ ঘৰলৈ আহিছিল সেয়া মনত পেলাবলৈ চেষ্টা কৰিলে পম্পীয়ে৷ ছমাহমানেই হ’ল নেকি! তেতিয়া দেখা আহল-বহল চোতাল আৰু জপনাৰ দুয়োকাষৰ ফুলনিৰ সলনি আজি ইমূৰৰ পৰা সিমূৰ জুৰি নীলা-বগা পেণ্ডেলেৰে সজ্জিত ৰভাতলী৷ পম্পী অলপ আচৰিত হ’ল, কাৱেৰীয়ে তাইৰ মৰমৰ গোলাপকেইজোপাও কাটি পেলাবলৈ দিলেনে!
ৰভাতলীৰ বাটচ’ৰাতে দুফালে দুটা কলপুলি৷ সোঁমাজৰ তোৰণত এখন ভমকাফুলীয়া গামোচাৰে সৈতে দুটা ডাঙৰ জাপি৷ সেই তোৰণৰ তলেদিয়ে পম্পীৰ লগে লগে সিহঁত গোটেইবোৰ অলপ চুচুক-চামাককৈ সোমাই গ’ল৷ সিহঁতৰ যেন এইবাৰহে নিজৰ ইউনিফৰ্মবোৰলৈ চকু গ’ল৷ এই বিয়াঘৰৰ চকুত চাত মৰা সাজ-সজ্জা আৰু অভ্যাগতৰ সাজোন-কাচোনৰ মাজত সিহঁতৰ বগা চাৰ্ট আৰু সেউজীয়া স্কাৰ্টবোৰ বৰ বিসদৃশ যেন দেখা গ'ল!
এনেতে কাষেৰে পাৰ হৈ যোৱা দুগৰাকী অভ্যাগতৰ কথা পম্পীৰ কাণত পৰিল,
’আয়ৈ, তোলনি বিয়াতে ইমান ৰমক জমক! বৰবিয়াৰ আয়োজন কেনে হ’ব ভাবচোন নীৰুৰ মাক!’
’হয় দে! কোনে জানে, ছোৱালী পলাই গ’লে বৰবিয়া পাতিবলৈ নাপাব বুলিয়ে কিজানি মাক-বাপেকে এতিয়াই হেঁপাহটো পলুৱাই লৈছে!’
দুয়োৰে হাঁহিৰ খলকনিয়ে যেন পম্পীক বাৰুকৈ জোকাৰি গ’ল৷ শুনিলেনে অন্য কোনোবাই? শুনিলেনে? তাই লগৰবোৰলৈ চালে৷ নাই! সিহঁত গোটেইবোৰে মাথোঁ ৰভাতলীৰ সাজ-সজ্জা ট্ লাগি চাই ৰৈছে৷ হয়তো কল্পনা কৰিছে, সিহঁতৰ বিয়াতো এনে আয়োজন হ’বনে নহ’ব৷ কইনা সাজেৰে সিহঁতক কেনেকৈ সজাব৷ চিৰা-দৈৰ লগতে মিঠাই খুৱাবনে নুখুৱাব৷
স্কুলৰ ইউনিফৰ্ম দেখিয়ে সকলোৱে বুজি পালে, কাৱেৰীৰ সমনীয়াবোৰ একেলগে ওলাইছেহি৷ আলহী সোধাত ব্যস্ত হৈ থকা কাৱেৰীৰ মাক আগবাঢ়ি আহিল৷ আথে বেথে সিহঁতক মাতি নিলে,
’আহা আহা, কাৱেৰীয়ে ৰাতিপুৱাৰে পৰা তোমালোকলৈ বাট চাই আছে ৷’
আলহী বহিবলৈ শাৰী শাৰীকৈ ৰখা চকীখিনি পাৰ হৈ আহি পম্পীহঁতে কাৱেৰীক দেখা পালে৷ নাৰ্জী আৰু গোলাপ ফুলেৰে চাৰিওকাষ সজাই ৰখা এখন আহল বহল চোফাত তাই বহি আছে৷ ৰঙা পাটৰ কাপোৰ আৰু সোণৰ গহনাৰ মাজৰ পৰা কোনোমতে ওলাই থকা তাইৰ কণমান মুখখনত প্ৰসাধনৰ ডাঠ প্ৰলেপ, ওঁঠত ৰঙা লিপষ্টিক৷ কেঁকুৰা চুলিটাৰিৰ সৰু খোপাটোত কৃত্ৰিম চুলিৰ তৰপেৰে ডাঙৰ কৰি সোঁকাষে গুঁজি দিছে এপাহ গোলাপ ফুল৷ দূৰৈৰ পৰা দেখাত তাইক মহেন্দ্ৰ’ ষ্ট'ৰৰ শ্ব’কেছত সজাই থোৱা পুতলা এজনীৰ দৰে লাগিছে৷ হাতত চফদানি লৈ কাৱেৰীয়ে যন্ত্ৰবৎ হাঁহি এটাৰে ইজনৰ পিছত সিজনকৈ অতিথিক মাত লগাইছে৷ বিয়াৰ উপহাৰবোৰ লৈ চফদানিটো আগবঢ়াই দিছে৷
সিহঁতক দেখা পায়ে কাৱেৰীৰ দুচকু জিলিকি উঠিল, হাঁহিটো সজীৱ হৈ পৰিল ৷ আলহ উলহকৈ সিহঁত গোটেইজাককে কাষতে বহিবলৈ তাই ঠাই উলিয়াই দিলে৷
’আস্ তহঁত ইমান দেৰিকৈ ওলাইছহি! ইয়াত আলহী সুধি সুধি মই ব’ৰ হৈ গৈছোঁ৷ যাচোন যা পম্পী, সৌ চ্যুটকেছটো ভিতৰত খালী কৰি আনগৈ৷ গিফটবোৰ থ’বলৈ ঠাই নোহোৱা হৈছে৷’
পম্পীয়ে হাঁহি হাঁহি ক’লে,
’আমাৰ গিফট্ টোও লৈ ল তেনে! একেলগে ভিতৰত থৈ আহোঁ৷’
কাৱেৰীয়ে হাঁহিলে৷ ৰঙীন কাগজ ফালি উৎসাহেৰে তাই স্কুলবেগটো উলিয়ালে৷
’ইয়ে, এনেকুৱা বেগ এটাকে কিনিম কিনিম বুলি ভাৱি আছিলো৷ তহঁতে তাকে পছন্দ কৰি আনিলি! থেংক্ ইউ!’
কাৱেৰীয়ে বেগটো ভাল পোৱা দেখি সিহঁত সুখী হ’ল৷ লগতে বিয়াৰ অন্য উপহাৰবোৰৰ বিষয়ে, কাৱেৰীৰ যোৱা দুসপ্তাহৰ বিষয়ে জানিবলৈ সিহঁতৰ বৰ কৌতুহল হ’ল৷ যোৱামাহত শান্তি হোৱা ভনীকনে অভিজ্ঞ সুৰ এটাৰে ক’লে,
’কাৱেৰী, তোৰ মুখৰ ৰঙেই বদলিলচোন৷’
’যা:’ বুলি কৈ কাৱেৰীয়ে তাইক লাহেকৈ ঠেলা এটা মাৰিলে৷
’এতিয়াৰ পৰা যে চাদৰ-মেখেলাৰ ইউনিফৰ্ম পিন্ধিব লাগিব, গম পাইছনে নাই? তোৰ স্কাৰ্ট-চাৰ্ট পিন্ধাৰ দিন উকলিল আৰু৷ ’
মেনকাৰ কথা শুনি কাৱেৰীয়ে পাতলীয়া সুৰেৰে ডবিয়ালে,
’সেইবোৰ যে মনত পেলাই নিদিবি এতিয়াই! কইনা হোৱাৰ স্ফূৰ্ত্তিখিনি কৰি লও ৰ৷ যোৱা এঘাৰ দিন মাটিতে খেৰৰ বিছনা কৰি শুলো, চাগু-বুট খাই ৰ’দ অকণ নোসোমোৱা চুকটোত পৰি থাকিলো বুজিছ৷ একো ক’ব নোৱাৰি, ক’লৈকো যাব নোৱাৰি- উস, অসহ্য লাগি গ’ল!’
পম্পীৰ বেথা উপজিল কাৱেৰীলৈ৷ বৰ চটফটীয়া ছোৱালী তাই৷ ক’তো যেন থিৰেৰেই নাথাকিব৷ এতিয়া সেই কাৱেৰীয়ে এঘাৰদিনীয়া বন্দীত্বৰ অন্তত গহীন গপচকৈ কইনা সাজেৰে বহি ৰৈছে৷ নম্ৰ হাঁহিৰে আলহী সুধিছে৷ তাৰ মাজতো বাৰে বাৰে কাপোৰৰ ভাঁজবোৰ ঠিক কৰি দি বৰমাকে সোঁৱৰাই দিছেহি,
’এতিয়া তই গাভৰু হ’লি৷ আগৰ দৰে লচপচাই থাকিলে নহ’ব৷ অলপ লাহেকৈ খোজ নিদিয় কিয়!’
পম্পীয়ে দেখিছে, দুটা মুহুৰ্ত্তৰ বাবে কাৱেৰীজনী যেন জঁই পৰি গৈছে৷ নিজৰ ভিতৰলৈকে কেৰেলুৱাৰ দৰে সোমাই গৈছে৷ কিন্তু ক্ষন্তেক পিছতে পুনৰ তাই নম্ৰ হাঁহিটো যেন উলিয়াই লৈছে৷ তাই সঁচাই সলনি হোৱাৰ চেষ্টা কৰিছে নে মাথোঁ সকলোৰে দিহা-পৰামৰ্শ মানি চলাৰ অভিনয় কৰিছে? পম্পীয়ে ঠিক ধৰিব নোৱাৰিলে৷
ছোৱালীজাকৰ মাজত নানা কথা-হাঁহি খিকিন্দালি চলি থাকিল৷ পম্পী বা কাৱেৰী কোনো এজনীয়ে যেন তাত পুৰামাত্ৰাই অংশ ল’ব নোৱাৰিলে৷ দুয়ো যেন নিজা একোখন অনুভৱৰ জগতত ডুব গৈ থাকিল৷ দুয়ো যেন স্বকীয়ভাৱেই উপলব্ধি কৰিলে, এই আনন্দ উলাহ সিহঁতৰ বাবে নহয়, সেয়া মাক-দেউতাকৰ বাবে, অঙহী-বঙহীৰ বাবে, এই সমাজখনৰ বাবে৷ তাইক উৰ্বৰ বুলি সমাজক জনাই মাক-দেউতাক ধন্য হৈছে৷ তাৰে উত্তৰত হাঁহি হাঁহি সমাজে তাইলৈ আগবঢ়াই দিছে নাৰীজীৱনৰ তথাকথিত বাধ্যবাধকতাৰ শিকলিডাল৷
কাইলৈৰ পৰা কাৱেৰী কিশোৰীৰ সলনি এগৰাকী ৰজস্বলা: নাৰী হৈ পৰিব৷ লিংগভেদৰ শিকলিৰে আঁটি আঁটি বান্ধি পেলোৱা হ’ব তাইক৷ তাইৰ ইচ্ছা-অনিচ্ছাবোৰ নিৰ্ধাৰিত কৰি দিব মাক-দেউতাক আৰু অঙহী-বঙহীয়ে৷ আগৰদৰে খিলখিলাই হাঁহিব নোৱাৰিব, অকলশৰে ইফালে সিফালে যাব নোৱাৰিব৷ পুৰুষৰ লোলুপ দৃষ্টিৰ পৰা সমগ্ৰ শৰীৰ লুকুৱাই ভৰিৰ সৰু গাঁঠিলৈকে ঢাকি তাই কাপোৰ পিন্ধিব লাগিব৷ ৰজস্বলা: নাৰীৰ যে পদে পদে বিপদ, চেকা লগাৰ আশংকা৷
ৰুমালৰে যুৰীয়া তামোল মেৰিয়াই সজোৱা কেঁচুৱাটি লৈ কাৱেৰীৰ মাকে আয়তীসকলৰ সৈতে ধেমালি কৰা চাই চাই পম্পীৰ দেহ-মন যেন সংকুচিত হৈ পৰিল৷ কাৱেৰীৰো কাণ দুখন ৰঙা হৈ পৰা তাই ঠিকেই দেখিলে৷ এতিয়াৰ পৰা তাইৰ যেন জীৱনৰ লক্ষ্য আৰু উদেশ্য হৈ পৰিব সন্তান ধাৰণৰ আৰু পালনৰ বাবে নিজকে সাজু কৰা৷ ইমানবোৰ সমনীয়াৰ মাজত থাকিও পম্পীয়ে বৰ অকলশৰীয়া অনুভৱ কৰিলে৷ এই সকলোবোৰ সমাজৰ বিধান বুলি নীৰৱে মানি লোৱা সমনীয়াবোৰৰ লগত তাই একোকে পাতিব নোৱাৰিলে৷
আবেলি ঘৰলৈ উভতে মানে পম্পীৰ হৃদয়ত ভয় আৰু আশংকাৰ হাজাৰটা ঢৌয়ে ছানি ধৰিলে৷ তাইৰ বাবেও এনেকৈয়ে হেৰাই যাব নেকি এই শৈশৱ? পৰিৰ্ৱত্তনৰ ধুমুহাই নিশ্চিহ্ন কৰি দিব নেকি এই মুকলি আকাশ আৰু সপোনৰ ৰামধেনু? পাৰিবনে তাই? পাৰিবনে কাৱেৰীৰ দৰেই সেই সামাজিক বিধান নীৰৱে মানি ল’ব? অথবা মানি লোৱাৰ অভিনয় কৰিব?
’বিয়া খালিগৈ?’ তাইলৈ গাখীৰ এগিলাচ আগবঢ়াই দি মাকে সুধিলে৷ বাবু আৰু মাকণক খাবলৈ দি মাক পাকঘৰত ব্যস্ত ৰাতিৰ সাঁজৰ যোগাৰত৷ ভায়েক-ভনীয়েকৰ কাষতে পীৰা এখন পাৰি পম্পী বহি পৰিল৷ মাকৰ কথাৰ উত্তৰত একো নকৈ মাথোঁ মূৰ দুপিয়ালে আৰু গাখীৰত চুমুক দিলে৷
অন্য একোকে নোসোধা স্বত্বেও মাকৰ মুখৰ ভাষা পম্পীয়ে ঠিকেই বুজি পালে৷ প্ৰতিবাৰে সমনীয়াৰ তোলনি বিয়া খাই আহি ঘৰ পোৱাৰ পিছতে মাকৰ এই কেঁহৰাজ বৰণীয়া মুখখন আৰু উদ্বিগ্ন দৃষ্টি তাই দেখি আহিছে। সেয়াই যেন তাইক বাৰে বাৰে সোঁৱৰাই দিয়ে, তাই যে এটা বিস্ফোৰণৰ আগজাননী লৈ আহিছে ঘৰখনলৈ৷ মাক-দেউতাকে যেন অহৰহ শুনা পাইছে সেই বোমাৰ টিকটিক শব্দ!
কাৱেৰীৰ দৰেই আজি বা কাইলৈ পম্পীৰ শান্তি হ’ব৷ কেনেকৈ কোন সতেৰে এখন বিয়াৰ আয়োজন কৰিব মাক-দেউতাকে? সৌ সিদিনা মাথোঁ ককায়েকৰ সৈতে মাটি-সম্পত্তি লৈ দুৰ্বাদল কাজিয়া হোৱাৰ পিছত দেউতাকে ঘাইঘৰ এৰি আহিছে৷ গাঁৱৰ একোণৰ এই চাপৰিত কোনোমতে চালি এখন তৰি পৰিয়ালটোৱে মূৰ গুঁজি আছে৷ চাপৰিৰ মাটি টুকুৰা দ৷ যোৱা মাহৰ পৰা দেউতাকে ধাৰ-ধুৰ কৰি ট্ৰাকেৰে মাটি পেলোৱাই ভেঁটিটো ওখ কৰিছে৷ তাতে পকী ঘৰ এটা সাজিবলৈ বিলালৰ দোকানত শিল, বালি, চিমেন্টৰ বাকীৰ দাম দৰ কৰিছে৷ বৰ বেয়া সময় এতিয়া৷ বৰ বেয়া সময়!
 |
| উৎস |
সেই নিশা টোপনিত ঢলি পৰা বাবু-মাকণৰ কাষত পম্পী নীৰৱে পৰি ৰ’ল৷ দিনটোৰ কথাবোৰে উখল মাখল লগাই থকাৰ বাবেই বহুপৰলৈ কিজানি তাইৰ টোপনি নাহিল৷ কাষৰ দ পথাৰ খনৰ পৰা ভাঁহি অহা ভেকুলীৰ টোৰটোৰণিৰ মাজতে তাই শুনা পালে কাষৰ কোঠাৰ পৰা অহা মাক-দেউতাকৰ কথা৷ দেউতাকৰ চেপা মাতে খং আৰু বিৰক্তিখিনি লুকুৱাই ৰাখিব পৰা নাই৷
’ছোৱালী মানেই জঞ্জাল বুলি মই এনেয়ে কওঁ নেকি! এতিয়া শিল-বালিৰ চিন্তা কৰোঁ নে ছোৱালীৰ বিয়াৰ চিন্তা কৰোঁ?’
’আপুনি সেয়া চিন্তা কৰিছে৷ দং দংকৈ যে ছোৱালীজনী বাঢ়ি আহিছে- চকুত লগা হৈ আহিছে সেয়া ভাৱিছে জানো? গাভৰু ছোৱালী এজনীৰ গাত চেকা নলগাকৈ পদে পদে সাৱধানে ৰখাটোৰ কথা মই মাকজনীয়েহে ভাৱি মৰিছোঁ৷’ মাকৰ মাতটো অসহায় কান্দোনৰ দৰে ওলাইছে যেন৷
পম্পীৰ হৃদয়খন ক’লা পৰি আহিছে৷ নিজৰ শৰীৰটোৰ প্ৰতি এক তীব্ৰ বিতৃষ্ণা আৰু ক্ষোভে তাইক ডুবাই পেলাইছে৷ অভিশপ্ত এই শৰীৰেই যেন তাইৰ প্ৰধান শত্ৰু হৈ পৰিছে৷ তাই ডাঙৰ হ’ব নোখোজে৷ ৰজস্ব:লা নাৰী হৈ মাক-দেউতাকৰ বাবে বব নোৱাৰা বোজা হ’ব নোখোজে৷ তাই ৰৈ যাব খোজে শৈশৱৰ এই মুকলি পৃথিৱীখনতে৷ বহুপৰ লৈ সিনিশা তাইৰ চকুপানীয়ে গাৰুটো তিয়াই পেলালে, নীৰৱ প্ৰতিবাদ বোৰ ঠেকা খালে কোঠাৰ চাৰিবেঁৰত। কোনেও নজনাকৈ, কোনেও নুবুজাকৈ।
বাঢ়ি অহা শৰীৰটোৱে সঁচাকৈয়ে এদিন পম্পীৰ সকলো বিদ্ৰোহ ধূলিসাৎ কৰি দিলে৷ পুৱাতে গা ধুৱা ঘৰত সোমাই তাই শিয়ঁৰি উঠিল ৰঙা সোঁত এছাটি দেখি৷ কেইটামান মুহুৰ্ত্ত ভয় আৰু আতংকত তাই যেন উশাহেই ল’বলৈ পাহৰি গ’ল৷ এয়া যে তাইৰ জীৱন স্তব্ধ হৈ পৰাৰ অশনি সংকেত৷ কি কৰিব এতিয়া? কি কৰিব? উজাই আহিব খোজা কান্দোনটো কোনোমতে সামৰি থ'লে পম্পীয়ে। বৰ অসহায়, বৰ অকলশৰীয়া যেন অনুভৱ কৰিলে তাই।
বেছ কিছুপৰ কিংকৰ্তব্যবিমুঢ় হৈ ৰোৱাৰ পিছত পম্পীৰ হৃদয়ত কেনেকৈ জানো এটা দৃঢ়তাই ভৰ কৰিলেহি৷ তাই যেন হঠাৎ বদ্ধপৰিকৰ হৈ উঠিল নিয়তিৰ এই পৰিহাস নিশ্চিন্ন কৰি দিবলৈ৷
তেজৰ চেকা লগা চোলাটো ঘঁহি ঘঁহি ধুই লৈ তাই গা ধোৱা ঘৰৰ মজিয়াত বাল্টিয়ে বাল্টিয়ে পানী ঢালিলে৷ শেষত গাটো ধুই উঠি লাহেকৈ দুৱাৰখন খুলি মাকনো ক’ত আছে টং কৰাৰ চেষ্টা কৰিলে৷ বাবু-মাকণৰ মাত শুনি তাই অনুমান কৰি ল’লে অন্যদিনাৰ দৰেই মাকে পাকঘৰত চাহ আৰু টিফিন কৰাত লাগি পৰিছে৷ যিমান পাৰি মাকৰ চকুত নপৰাকৈ তাই পাকঘৰৰ দুৱাৰখন সাউৎকৈ পাৰ হৈ আহিল৷ দেউতাক ইতিমধ্যে কোৰ এখন লৈ পিছচোতালৰ শাকনি বাঁৰীখনত সোমাইছে৷ সেই সুযোগতে পম্পীয়ে শোৱাকোঠাৰ আলমিৰাৰ একেবাৰে তলৰ খাপটোৰ পৰা বিচাৰি বিচাৰি মাকৰ পুৰণা কপাহী চাদৰ এখন উলিয়াই আনিলে৷ খুউব সাৱধানেৰে চাদৰখন অন্য কাপোৰৰ লগত লৈ তাই পুনৰ গা ধোৱা ঘৰত সোমালগৈ৷ এইবাৰ চাদৰখনৰ পৰা আহল বহল এটুকুৰা চিৰি লৈ তাই সেই ৰাঙলী নৈৰ বাট ভেঁটাৰ ব্যৱস্থা কৰি ল’লে৷ প্ৰতিমাহে মাকক দেখি দেখি তাই ইমানখিনিলৈ অন্তত: আয়ত্ব কৰিব পাৰিছে৷ সকলো সামৰি সুতৰি লৈ তাই দীঘলকৈ স্বস্তিৰ উশাহ এটা ল’লে৷
’পম্পী, গাখীৰ আৰু বিস্কুট ইয়াতে থৈছোঁ, খা হি আহ আকৌ৷’
পাকঘৰৰ পৰা মাকৰ মাত শুনি তাই আতংকিত হৈ উঠিল৷ চুচুক চামাককৈ আহি পাকঘৰৰ দুৱাৰডলিত তাই থমকি ৰ’লহি৷ কি কৰিব লৈছে তাই এয়া? তাই জানে, এই চুৱা শৰীৰেৰে পাকঘৰত সোমোৱা নিষেধ৷ প্ৰতিমাহে মাক নোৱাৰাঁ হোৱাৰ পৰা সাতদিনলৈকে দেউতাকে ৰন্ধা খিচিৰি খাই সিহঁতে দুইবেলা কটায়৷ পম্পীয়ে চম্ভালিব পৰা হোৱাৰে পৰা এতিয়া পিছে সিহঁত তিনিওটাই অন্তত: সেইকেইদিনত টিফিনত খাবলৈ ৰুটি ভাজি কৰি নিব পৰা হৈছে৷ কোনেও নাজানিলেও সামাজিক বিধিৰ সেই অলংঘ্য সীমা পাৰ কৰাৰ সাহস নহ’ল তাইৰ৷
সমগ্ৰ মন আৰু শৰীৰ আছ্ন্ন কৰি পেলোৱা অস্বস্তি, ভয়-শংকা সকলো চেপি ধৰি যিমান পাৰি সহজভাৱে দুৱাৰডলিৰ পৰাই পম্পীয়ে মাকক ক’লে,
’মা, আজি স্কুললৈ নাযাওঁ নেকি! মোৰ গাটোচোন বৰ বেয়া লাগিছে৷’
আলুৰ বাকলি গুচাই থকাৰ পৰা মাকে মূৰ তুলি চালে৷ তাইৰ মুখৰ অভিব্যক্তিতে মাকে সকলো বুজি পাব বুলি পম্পী ভিতৰি উচপিচাই উঠিল!
’কি হৈছে তোৰ? মুখখন এনেকুৱা কৰিছ কিয়? জ্বৰ উঠিছে নেকি?’ মাক যেন চিন্তিত হৈ পৰিল৷
ধৰা পৰাৰ আতংকই পম্পীক নিমিষতে বাকৰুদ্ধ কৰি পেলালে৷ হাতখন ধুই চাদৰৰ আচলেৰে মোহাৰি লৈ মাক তাইৰ কাষলৈ আহিল। আলফুলে তাইৰ কপালত হাত খন দি চালে৷ আস! এই যেন মাকৰ লনী দেহাটো সাৱট মাৰি লৈ হুকহুকাই কান্দি পেলাব তাই, সেই প্ৰশান্তিৰ ছায়াঁৰে যেন পুৱাটোৱে আনি দিয়া কলীয়া ডাৱৰজাক আঁতৰাই পেলাব! সেই তীব্ৰ ইচ্ছাটো মনতে সামৰি মাথোঁ দাঁত-ওঁঠ কামুৰি নীৰৱে থিয় দি ৰ'ল পম্পী।
’ইয়ে, গোটেই গাটোৱে গৰমচোন৷ হ’ব নালাগে আজি যাব৷ যা, বিছনাতে অলপ পৰি থাকগৈ৷ অলপ জিৰণি ল’লে ভাল লাগিবও পাৰে৷’
মাকে জানে, পম্পীয়ে স্কুললৈ গৈ বৰ ভাল পায়৷ অনাহকত স্কুল ক্ষতি কৰাৰ কথা তাই নকয়৷ সেয়ে তেওঁ সন্দেহ কৰাৰ থল নাপালে। পম্পীয়ে গৈ শোৱাকোঠাত সিহঁতৰ বিছনাখনতে বাগৰ দিলেগৈ৷ সাত বছৰীয়া মাকণে তাইৰ গাখীৰ গিলাচৰ সৈতে বিস্কুট দুখন বিছনাৰ কাষতে থ’লেহি৷ অন্যদিনা হোৱা হ’লে তাই মৰমতে ভনীয়েকক টানি আনি ভাকুটকুটাই দিলেহেঁতেন কিজানি৷ কিন্তু আজি তাই সঁহাৰি দিবলৈকো থেৰোঁগেৰোঁ কৰিলে। জানোচা, সেই চলতে ভনীয়েকে তাইৰ কাষত এবাগৰ দিবলৈ আহে! এতিয়া যে তাই এই চুৱা শৰীৰেৰে সিহঁতক চুব নাপায়!
বৰ অসহজভাৱে বিছনাৰ একেবাৰে দাঁতিত পম্পী পৰি ৰ’ল৷ কামলৈ ওলাই যোৱাৰ পৰত দেউতাকে আহি তাইক এবাৰ চাই গ’ল৷ দেউতাকৰ হাতখনে তাইৰ কপাল স্পৰ্শ কৰাৰ মুহুৰ্ত্তত পম্পীৰ সমগ্ৰ শৰীৰ যেন জিকাৰ খাই উঠিল। দুচকু জোৰেৰে মুদি দিলে তাই৷ তাই যে কোনো পুৰুষৰ মুখ চাব নাপায়, স্পৰ্শ কৰাটো দূৰৈৰে কথা! কোনেও নাজানিলেও এটা অপৰাধবোধে তাইক খুলি খুলি খালে৷
বাবু আৰু মাকণ স্কুললৈ যোৱাৰ পিছত মাকে আগচোতালত চাউল জাৰিবলৈ ল’লে৷ ঘৰ-চাপৰি চম্ভালোতে মাকৰ দিনটো আহৰিয়ে নোলায়৷ তাৰ মাজতে দুপৰীয়া অকণমান সময় তেওঁ তাঁতৰ শালতো বহে৷ আজি পিছে সেইখিনি সময়ত মাকে কাম এৰি আহি পম্পীৰ কাষত বহিলহি৷ গৰমপানী এগিলাচৰ সৈতে তাই ভালপোৱা ৰঙালাউ আগ দি হাঁহৰ কণীৰ ভজা দিলেহি৷
পম্পীয়ে কোনোমতে বিছনাত বহি খালে৷ ভিতৰি অনুশোচনাত দগ্ধ হৈ পৰিল তাই মাকৰ পৰা ইমান ডাঙৰ কথা এটা লুকুওৱাৰ বাবে৷ কিন্তু কওঁ কওঁ বুলি বহু চেষ্টা কৰিও তাই মুখ খুলিব নোৱাৰিলে৷ এতিয়া যেন বহু পলম হৈ গৈছে৷ সেই পাপৰ বাটত তাই ইতিমধ্যেই ভৰি থৈছে- এতিয়া আৰু উভতাৰ বাট নাই৷ তাই যে ইতিমধ্যে পথভ্ৰষ্টা৷ তাইৰ ভীষণ ভয় হ’ল এই পাপৰ কেনেকৈ প্ৰায়শ্চিত্ত কৰিব সেইকথা ভাৱি৷
সন্ধিয়া বাবু আৰু মাকণে তাইক মাতিলে প্ৰাৰ্থনা কৰিবৰ বাবে৷ সিহঁত তিনিও একেলগে থাপনা ঘৰত বহি প্ৰতি সন্ধিয়া প্ৰাৰ্থনা কৰে৷ পম্পীয়ে লগে লগে টোপনিৰ ভাও জুৰিলে৷ মাকে বিছনাৰ কাষলৈ আহি তাইক এবাৰ চাই গৈ সিহঁতক ক’লে,
’বায়েৰৰ গা ভাল নহয় অঁ৷ তহঁত দুটায়ে মিলি আজি প্ৰাৰ্থনা কৰচোন৷’
পম্পীয়ে নীৰৱে শুনি থাকিল বাবু আৰু মাকণৰ মাতত ভাঁহি অহা ’মুক্তিতো নিস্পৃহো' ৰ মন জুৰোৱা সুৰ। তাৰ লগে লগে বিছনাৰ পৰাই তাই হৃদয়ৰ সকলো আবেগেৰে নীৰৱে ভগৱানক কাকুতি কৰিলে তাইৰ এই পাপ খণ্ডাবলৈ৷
সমগ্ৰ নিশাটো বিছনাৰ দাঁতিত বাবু আৰু মাকণৰ পৰা যিমান পাৰি দূৰৈত মৰা গছ এডালৰ দৰে চিত হৈ পৰি ৰ’ল পম্পী৷ একাঁতিকৈ শুলে কেনেবাকৈ বিছনা চাদৰখন লেতেৰা হৈ পৰাৰ আশংকাত তাই তিলমাত্ৰও লৰচৰ নকৰিলে৷ চাদৰখনৰ তলত ঠিক তাই শুৱা ঠাইকণতে সংগোপনে পলিথিনৰ বেগ এটা ফালি দীঘলীয়াকৈ পাৰি ল'লে। বিছনাৰ তুলীখন অন্তত: লেতেৰা নহ'ব। পিছে খিচখিচিয়া পলিথিনৰ ওপৰত শুৱাটো বৰ অস্বস্তিকৰ হৈ পৰিল তাইৰ বাবে। কাল নিশাটো নাযায় নুপুৱায় যেন হ'ল।
পিছদিনা পুৱাতে কোনো নুঠোতেই হাতত সাৰে ভৰিত সাৰে মাকৰ সেই কপাহী চাদৰখন লৈ পম্পীয়ে পিছচোতাললৈ দৌৰ দিলে৷ গা-ধোৱা ঘৰত সোমায়ে তাইৰ মূৰ আচন্দ্ৰাই কৰিব খুজিলে যেন৷ ইমান তেজ! তেজৰ সোঁত নহৈ যেন সেয়া এক পাৰভঙা নদী! আঙুলীৰ ছাল ছিঙি বিৰিঙা তেজখিনিও সহিব নোৱাৰা ছোৱালী পম্পী৷ জীৱনত কেতিয়াও তাই ইমান তেজ দেখা পোৱা নাই৷ কোনোমতে কান্দোন সামৰি থৈ তাই পিন্ধি থকা কাপোৰবোৰ তন্নতন্নকৈ চালে কৰবাত তেজৰ দাগ লাগিছে নেকি বুলি৷ নীলা ফুটুকীয়া চোলাটোৰ একাংশ তেনেই ৰাঙলী হৈ পৰা দেখি তাই আতংকিত হৈ উঠিল৷ কি হ’ব এতিয়া! মাকে বা অন্য কোনোবাই সেয়া দেখিলে অনৰ্থ হ’বচোন৷ লৰালৰিকৈ পম্পীয়ে চোলাটো সলাই লৈ থুকুচি থুকুচি ধুলে। কাপোৰ আছাৰাৰ চিটিকনিৰ লগত তাইৰ অবিৰাম চকুপানী মিলি এক হৈ গ'ল।
এই ধৰা পৰোঁ পৰোঁ কৈও মাক-দেউতাকৰ চকুত হাতে-লোটে ধৰা নপৰাকৈ দুটা সম্পূৰ্ণ দিন পাৰ হৈ গ’ল৷ দ্বিতীয় দিনাৰ পৰা পিছে ভূতৰ ওপৰত দানহ পৰাৰ দৰে চিৰিং চিৰিং কৈ পেটৰ বিষ এটাই পম্পীক বাৰুকৈ ভোগালে। লাহে লাহে বিষটোৱে যেন তাইৰ সমগ্ৰ দেহটোৱে কাবু কৰি পেলালে। ক্ষণে ক্ষণে উঠা বিষৰ ঢৌবোৰে তল পেটটো বাৰে বাৰে খামোচ মাৰি আনিলে। সেই বিষৰ তীব্ৰতাত কঁকালটো ছিঙি আহিব যেন ভাব হ'ল পম্পীৰ। সিদিনা সন্ধিয়া উভতাৰ পৰত দেউতাকে ফাৰ্মাচীৰ পৰা পেটৰ বিষ আৰু জ্বৰৰ টেবলেট দুটামান লৈ আহিল৷ মাকে দিয়াত তাকে বিনা প্ৰতিবাদে পম্পীয়ে খালে। কিন্তু তাইৰ বিশ্বাস হ'ল যেন এই যন্ত্ৰণা তাইৰ প্ৰাপ্য। দুটা দিনতে তাই কিমানবোৰ অপৰাধ কৰি পেলাইছে, কিমানবোৰ বাধা নিষেধৰ লক্ষ্মণ ৰেখা দেও দি গৈছে। এতিয়া তাই ভগৱানৰ দৃষ্টিতো এলাগী। কোনো দেব-দেৱীয়ে তাইৰ অশুচি দেহ-মনৰ প্ৰাৰ্থ্না গ্ৰহণ নকৰে।
পিছদিনা পুৱা গাখীৰ গিলাচৰ সৈতে দুখন বিস্কুট লৈ আহি মাকে পম্পীক জগালেহি। পিছে গাত ধৰি কেইবাবাৰো মাত দিয়াতো তাই সাৰ নাপালে। মাকে উদ্বিগ্ন হৈ কপালখন চুই চালে। আগ্নেয়গিৰি হেন হৈ যেন ভকভকাব লাগিছে তাইৰ সমস্ত শৰীৰ!
'হেৰি, এইফালে চাওকহিচোন। পম্পীৰ চোন সাৰ-সিকতি নাই।' মাকৰ আতংকিত চিঞৰটো শুনি শাকনিবাৰীৰ পৰা দেউতাক ঢপলিয়াই আহিল।
'পম্পী, চাওঁ মাত এষাৰ দেচোন মাজনী। কি হৈছে তোৰ? কিয় এনেকুৱাখন কৰিছ?' মাকে প্ৰায় কান্দিবলৈ আৰম্ভ কৰিছে তেতিয়ালৈ।
দেউতাক হতভম্ভ হৈ পৰিব খুজিলে। কিন্তু একমুহুৰ্ত্তৰ পিছত তেওঁ লৰালৰিকৈ তাইৰ হাত আৰু ডিঙি পৰীক্ষা কৰিলে।
'উশাহ লৈ আছে, উশাহ লৈ আছে তাই!!'
মাকে বিহ্বল দুচকুৰে দেউতাকলৈ চালে। বাবু আৰু মাকণ ইতিমধ্যে কোঠাৰ এচুকত তাপ মাৰি ৰৈছে।
দেউতাক প্ৰায় দৌৰি যোৱাদি গ'ল চাপৰিৰ ইটো মূৰত থকা নৱৰ ঘৰলৈ। ভাগ্যে নৱই তাৰ অট'ৰিক্সাখন লৈ টাউনলৈ তেতিয়াও ওলাই যোৱা নাই।
দুয়ো কেইমিনিটমানৰ ভিতৰতে আহি পাই উথপথপকৈ পম্পীৰ চেতনাহীন শৰীৰটো বিছনাৰ পৰা দাংকোলাকৈ ধৰিলেহি। তাইক তুলি আনোতেহে তেজেৰে ৰাঙলী হৈ পৰা বিছনাখনলৈ চকু গ'ল মাক দেউতাকৰ। দুয়োৰে একেসময়তে।সেই এচপৰা ৰঙা ৰঙে যেন পলকতে শুহি লৈ গ'ল দুয়োৰে মুখৰ সকলো ৰং। দুয়ো সেই মুহুৰ্ত্তত হৈ পৰিল বিবৰ্ণ আৰু বিধস্ত দুটা প্ৰস্তৰ মূৰ্ত্তি।
